Ustawa o VAT wydłuża do 180 dni termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego na rzecz podatników zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE, którzy rozpoczynają wykonywanie czynności opodatkowanych lub wykonują je krócej niż 12 miesięcy. Pozostali podatnicy VAT UE korzystają z ogólnych terminów zwrotu podatku, co w przypadku wydatków inwestycyjnych oznacza, że generalnie są uprawnieni do zwrotu w terminie 60 (ewentualnie 25) dni. Podatnicy należący do pierwszej grupy, aby móc korzystać z ogólnych terminów zwrotu, powinni złożyć tzw. kaucję gwarancyjną w wysokości 250 tys. zł. Jak kaucja oceniana jest na gruncie prawa wspólnotowego?
MAREK WOJDA
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Mechanizm wydłużenia zwrotu podatku na rzecz nowych podatników VAT UE i uzależnienia szybszego zwrotu od zapłaty kaucji jest powszechnie krytykowany jako nieracjonalny, naruszający prawo wspólnotowe oraz konstytucyjną zasadę równości. Wkrótce oceny jego zgodności z prawem wspólnotowym dokona Europejski Trybunał Sprawiedliwości (sprawa C-25/07, Alicja Sosnowska).
W sprawie tej znana jest już opinia rzecznika generalnego, który uznał w tym zakresie polskie przepisy za niezgodne z prawem wspólnotowym. Rzecznik zauważył, że ten mechanizm może stanowić istotną przeszkodę zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw zamierzających prowadzić działalność na rynku wspólnotowym. Nie zgodził się z argumentami rządu polskiego, jakoby odroczenie terminu zwrotu albo złożenie kaucji było niezbędne z punktu widzenia kontroli transakcji wewnątrzwspólnotowych i zapobiegania oszustwom podatkowym.
Nie kwestionując prawa państw członkowskich do wprowadzania przepisów umożliwiających zbadanie zasadności deklarowanej przez podatników nadwyżki podatku, rzecznik generalny uznał polskie przepisy dotyczące zasad zwrotu VAT dla nowych podatników VAT UE za nieproporcjonalne, gdyż nakładają one na tych podatników szczególnie duży ciężar, przede wszystkim zaś nie umożliwiają zwrotu podatku w rozsądnym terminie. Podkreślił, że państwa członkowskie nie powinny mieć możliwości ochrony przed oszustwami podatkowymi i unikaniem opodatkowania przez zmuszanie wszystkich lub tylko niektórych nowych podatników VAT UE do ponoszenia ciężaru VAT, co może prowadzić do naruszenia zasady neutralności. Odpowiedzialność za zapobieganie oszustwom oraz związane z tym obowiązki powinny, zdaniem rzecznika, spoczywać na państwie członkowskim, a nie na podatniku.
Wydaje się prawdopodobne, że wydając orzeczenie w tej sprawie, Europejski Trybunał Sprawiedliwości podzieli opinię rzecznika generalnego.