Zapłata odstępnego jednemu kontrahentowi, aby móc sprzedać udziały innemu, nie może być kosztem uzyskania przychodów – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa dotyczyła mniejszościowego udziałowca w spółce z o.o., który był w konflikcie z większościowymi wspólnikami. Ostatecznie doszli do porozumienia i ustalili, że mężczyzna sprzeda swoje udziały komu innemu. Podpisano umowę warunkową, na podstawie której zbywający otrzymał zapłatę za swoje udziały.
Warunkiem zbycia była jednak zgoda zgromadzenia wspólników. Zgromadzenie jej nie udzieliło. Podatnik wniósł więc pozew do sądu rejestrowego o zastępczą zgodę, na podstawie art. 182 par. 3 kodeksu spółek handlowych. W toku sprawy biegły sądowy wycenił udziały, a spółka wskazała nabywcę gotowego odkupić je po cenie określonej przez biegłego. Podatnik ostatecznie się na to zgodził.
Problem polegał na tym, że nabywcą miała być inna osoba (jeden z dotychczasowych wspólników) niż kontrahent, z którym podatnik zawarł umowę warunkową. Kontrahent ten musiał się więc zrzec swoich roszczeń wynikających z tej umowy. Zgodził się na to, pod warunkiem otrzymania odstępnego. Podatnik je zapłacił, a następnie sprzedał udziały wspólnikowi wskazanemu przez spółkę.
Uważał, że zapłacone odstępne może odliczyć od przychodu ze zbycia udziałów, bo – jak przekonywał – uwolnienie się od roszczeń kontrahenta było warunkiem sprzedaży.
Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy był innego zdania. Twierdził, że kosztem zbycia udziałów mogą być tylko te wydatki, które są niezbędne, aby sprzedaż mogła dojść do skutku. Zapłata odstępnego nie była warunkiem zbycia udziałów innej osobie – stwierdził organ.
Tak samo orzekły sądy obu instancji. WSA w Szczecinie zgodził się z fiskusem, że umowa sprzedaży udziałów nie zależała od zapłaty odstępnego, a jedynie od zgody spółki (lub zastępczo sądu rejestrowego). Zapłata odstępnego była związana z innym zobowiązaniem podatnika. A do kosztów uzyskania przychodów z tytułu sprzedaży udziałów można zaliczyć jedynie te koszty, które są niezbędne, aby umowa sprzedaży udziałów była skuteczna.
Uzasadniając wyrok NSA, sędzia Wojciech Stachurski wyjaśnił, że kluczowe znaczenie mają tu art. 19 i art. 17 ust. 2 ustawy o PIT. Wynika z nich, że przychodem z odpłatnego zbycia udziałów w spółce z o.o. jest ich wartość wynikająca z umowy, wyrażona w cenie zbywanych udziałów, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Mogą nimi być wszystkie wydatki poniesione przez zbywającego, które są konieczne, aby sprzedaż mogła dojść do skutku. Zapłata odstępnego nie spełniała tego warunku – orzekł NSA.

orzecznictwo

Wyrok NSA z 25 października 2018 r., sygn. akt II FSK 2517/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia