Darowizna i polecenie to dwa odrębne tytuły opodatkowania i nawet jeśli nie ma podatku od darowizny, to jest od nabycia tytułem polecenia – wyjaśniło Ministerstwo Finansów w związku z wyrokami NSA (sygn. akt II FSK 1525/16 oraz II FSK 1526/16). Kto więc zapłaci podatek? Odpowiedź może być różna.
Zasadniczo wyróżnić można dwie podstawowe sytuacje:
  • darowizna z poleceniem, aby obdarowany przeznaczył majątek na konkretny, własny cel (np. gdy darczyńca wskazał obdarowanemu: przeznacz pieniądze na spłatę swojego kredytu mieszkaniowego),
  • darowizna z poleceniem, w wyniku którego majątek nabywa osoba trzecia (gdy np. darczyńca powiedział obdarowanemu: przekaż pieniądze swojej siostrze).
W pierwszej sytuacji obdarowany zapłaci podatek nie od darowizny, tylko od nabycia tytułem polecenia. Wyjaśnił to dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej m.in. w interpretacji z 13 września 2018 r. (nr 0111-KDIB4.4015.100. 2018.1.BD).
W drugiej sytuacji obdarowany również nie zapłaci podatku od darowizny. Będzie natomiast musiała go uiścić osoba, która stanie się nabywcą tytułem polecenia. Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie DGP: „Gdy wartość wykonanego polecenia odpowiada wartości przedmiotu darowizny, obdarowany nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku z tytułu darowizny. Podatek może natomiast wystąpić w związku z wykonaniem polecenia darczyńcy.”

trzy pytania

Karol Bryl notariusz w spółce Ewa Cubała-Chałupczak, Paweł Chałupczak i Partnerzy – Notariusze spółka partnerska / Dziennik Gazeta Prawna

Ciężarem jest tylko wykonane polecenie

Wyobraźmy sobie trzy osoby, które chcą zawrzeć notarialną umowę darowizny z poleceniem: A – darczyńca, B – obdarowany, C – osoba trzecia, na którą obdarowany ma przenieść tytułem polecenia określoną kwotę z otrzymanej darowizny. Darowizna ma wynieść 100, a kwota wynikająca z polecenia – 15. Jak powstaje obowiązek podatkowy w takiej sytuacji?
Obowiązek podatkowy od polecenia powstaje z chwilą nabycia przez C kwoty 15. Ta osoba jest podatnikiem. Oczywiście, relacja zbywca-nabywca zachodzi w tej sytuacji między A i C (czyli darczyńcą i osobą trzecią). Wynika to bezpośrednio z przepisów. Natomiast B zapłaci podatek od darowizny kwoty 85, a nie od 100, jeśli tylko polecenie będzie już wykonane. Wykonanie polecenia jest bowiem warunkiem uznania go za ciężar darowizny. Oznacza to, że kwota 15 musiałby być przekazana C najpóźniej w tym samym momencie, co sama darowizna.
Jak zachowa się w takiej sytuacji notariusz jako płatnik podatku? Załóżmy, że A i B to teściowa i synowa, a C jest siostrą B.
Notariusz jako płatnik pobierze od osoby B podatek od darowizny wyliczony od kwoty 85 (A i B to I grupa podatkowa) oraz jednocześnie pobierze podatek od C od nabycia tytułem polecenia, wyliczony od kwoty 15 (A i C to III grupa).
A co jeśli polecenie nie jest spełniane równolegle z dokonaniem darowizny?
W takiej sytuacji notariusz musi pobrać należny podatek od całej kwoty darowizny.