Adaptacja mieszkania czy samochodu, zakup sprzętu rehabilitacyjnego, a także udział w turnusie dla osób niepełnosprawnych pozwalają na skorzystanie z ulgi bez ograniczenia górnej kwoty odliczenia. Ulga nie obejmuje natomiast odpłatności za wizyty u lekarza.
Wydatki nielimitowane w zasadzie nie zostały zdefiniowane. Ich cel musi być jednak jednoznaczny i wyraźnie związany z niepełnosprawnością. Ponadto wydatki ponoszone na te cele muszą być jednak potwierdzone dowodami ich poniesienia.

Adaptacja mieszkania, auta

Jednym z rodzajów wydatków, które można odliczyć od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej, są wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Do adaptacji można również zaliczyć wydatki związane z przystosowaniem pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, które zgodnie z ustawą o PIT również mogą zmniejszyć dochód podatnika.
Ustawa o PIT nie zawiera listy wydatków na adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych, które przesądzają o ich możliwości odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej. W każdym przypadku decydujące powinny być zatem potrzeby danego podatnika wynikające z jego niepełnosprawności. W orzecznictwie przyjęto również, że ocena czy dany wydatek mieszkaniowy jest podyktowany tylko potrzebą remontu mieszkania lub jego modernizacją czy też potrzebami wynikającymi z niepełnosprawności podatnika lub osoby pozostającej na jego utrzymaniu i zmierza do zaspokojenia tych potrzeb, powinno się dokonać nie tylko przez ocenę charakteru zmian dokonanych w szeroko rozumianej substancji mieszkaniowej, ale przede wszystkim przez pryzmat potrzeb, którymi zmiany te zostały podyktowane (wyrok NSA z 10 kwietnia 1997 r., nr SA/Sz 696/96).
Opierając się na literalnym brzmieniu przepisów, należy uznać, że adaptacja oznacza przystosowanie czegoś do innego użytku, przeróbkę dla nadania czemuś jakiegoś charakteru. Adaptacja mieszkania lub budynku to zatem nic innego jak przeróbka mająca mu nadać inny charakter, przystosować do innego użytku. Dotyczy ona posiadanego już budynku lub lokalu i nie obejmuje swoim zakresem nabycia, także w drodze zamiany, mieszkania czy domu. Natomiast wyposażenie mieszkania lub budynku to nadanie mu rzeczowych elementów zwiększających jego walory użytkowe, a więc i w tym przypadku mamy do czynienia z dokonywaniem wydatków dotyczących już posiadanego budynku lub lokalu i niezwiązanych z jego nabyciem.
Pamiętajmy, że istotny jest cel adaptacji. Ma on mieć na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej łatwiejsze wykonywanie funkcji życiowych, a więc np. sprawniejsze poruszanie się po mieszkaniu czy też samodzielne korzystanie z urządzeń sanitarnych. To powoduje zaś, że każdy taki wydatek oceniany będzie indywidualnie, zależnie od konkretnych okoliczności oraz rodzaju niepełnosprawności danej osoby. Na to, że jest to konieczne, wielokrotnie zwracały uwagę sądy administracyjne, dając przy okazji podatnikom wskazówki, co można, a czego nie można uznać za adaptację stosowną do potrzeb wynikających z niepełnosprawności danej osoby.

Sprzęt do rehabilitacji

Od dochodu można również odliczyć zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego. Za wydatki rehabilitacyjne ustawodawca uznał także zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.
WAŻNE!
Ustawa o PIT nie definiuje pojęć zakład opiekuńczo-leczniczy czy zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy. Ich objaśnienia należy szukać w przepisach o ZOZ-ach
Warto w tym miejscu wyjaśnić, co oznacza sformułowanie niezbędne w rehabilitacji. Pomocne w tym zakresie będzie bogate orzecznictwo sądów administracyjnych.
W praktyce w ramach ulgi rehabilitacyjnej mieszczą się najczęściej: przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i sprzęt rehabilitacyjny, takie jak: peruki, wózki, kule, protezy, obuwie ortopedyczne, aparaty słuchowe, okulary, laski, materace i poduszki, chwytaki, a także urządzenia ułatwiające komunikowanie się.
Określenie niezbędnych w rehabilitacji oznacza, że ustawodawca zalicza do niego tylko i wyłącznie sprzęt, urządzenia i narzędzia techniczne mające cechy sprzętu, urządzeń czy narzędzi indywidualnych, niezbędnych w rehabilitacji osoby niepełnosprawnej i ułatwiających tej osobie wykonywanie czynności życiowych, których utrudnione wykonywanie wynika z niepełnosprawności.
Ponadto aby skorzystać z odliczenia od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne, zakupiony sprzęt powinien cechować się indywidualnym przeznaczeniem i niezbędnością w rehabilitacji oraz ułatwiać wykonywanie czynności życiowych w związku z konkretnym rodzajem niepełnosprawności.
Konieczność zakupu sprzętu musi wynikać z jakiejś ekspertyzy medycznej, np. orzeczenia medycznego, decyzji przyznającej rentę. Jeżeli podatnik w praktyce nie potrzebuje korzystać z wózka inwalidzkiego, to jego zakup nie będzie podlegał odliczeniu w ramach ulgi rehabilitacyjnej. Natomiast gdy podatnik będzie potrzebował sprzętu rehabilitacyjnego, np. specjalnego wózka inwalidzkiego, który będzie wykorzystywany w celach rehabilitacyjnych, to wydatek taki mieści się w ramach omawianej ulgi. Konieczne jest zatem uzasadnienie, że jest to niezbędne dla rehabilitacji podatnika lub ułatwi mu wykonywanie czynności życiowych, nawet jeśli jest to dość oczywiste. Podatnik musi bowiem umieć wykazać, że poniesienie takiego, a nie innego wydatku było w jego przypadku koniecznością.

Turnusy i kolonie rehabilitacyjne

Od dochodu odliczyć można także wydatki za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym, a także za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne.
W ramach ulgi można odliczyć również wydatki poniesione na kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, jednak pod warunkiem, że nie ukończyły one 25 roku życia. Odliczeniu podlegają także wydatki poniesione na odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem na turnusie rehabilitacyjnym, w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz związane z pobytem na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, pod warunkiem że nie ukończyły one 25 roku życia.

Opłaty za wizyty u lekarza

Wielu podatników jest przekonanych, że osoba niepełnosprawna (lub taka na której utrzymaniu znajduje się osoba niepełnosprawna) może odliczyć od dochodu także opłaty za wizyty u lekarzy specjalistów. Takich uprawnień jednak przepisy nie dają. Wykaz wydatków rehabilitacyjnych, który liczy obecnie 15 kategorii wydatków, jest katalogiem zamkniętym. Oznacza to, że odliczyć można tylko takie wydatki, które zostały wprost wymienione w przepisach. A wydatki na prywatne wizyty lekarskie na liście takich wydatków się nie znalazły.
Co prawda część podatników próbuje odwoływać się w tym przypadku do tego, że wizyty takie mają na celu ułatwienie wykonywania czynności życiowych, jednak z punktu widzenia przepisów taka kwalifikacja tych wydatków jest błędna. Wyraźnie zwrócił na to uwagę Pierwszy Urząd Skarbowy w Gdańsku w postanowieniu w sprawie interpretacji prawa podatkowego z 27 marca 2007 r. (nr WP/415-57/2007). W swojej interpretacji urząd ten podkreślił, że: aby wydatek tego typu uznać za poniesiony na rehabilitację, musiałoby to wynikać wprost z zapisów ustawowych. Tymczasem przepisy art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają takich regulacji. Reasumując, z uwagi na stan prawny oraz faktyczny sprawy brak jest podstaw do skorzystania z odliczenia od dochodu w ramach ulgi rehabilitacyjnej wydatków na odpłatne wizyty u lekarzy specjalistów, ponieważ wydatek ten nie został wymieniony w katalogu ulg rehabilitacyjnych, zawartym w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
CEL WYPOSAŻENIA
O tym, czy wyposażenie lokalu mieszkalnego w określone urządzenia (np. w ogrzewanie elektryczne lub gazowe zamiast dotychczasowego tradycyjnego ogrzewania węglowego) stanowi tylko jego modernizację czy też jest podyktowane celami rehabilitacyjnymi, decydują potrzeby osoby niepełnosprawnej wynikające z jej niesprawności.
Podobnie przedstawia się rzecz z przystosowaniem samochodu do potrzeb niepełnosprawności. Chodzi w tym przypadku nie o wydatki na nabycie takiego samochodu, ale o takie, które związane są z przebudową tego samochodu, tak by mógł być wykorzystywany przez osobę niepełnosprawną.