Spadkodawca zmarł w 1986 roku, ale postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wydał dopiero w marcu 2007 r. Czy spadkobiercy z pierwszej grupy podatkowej (mąż i dzieci) będą zwolnieni z podatku od spadków i darowizn na podstawie przepisów obowiązujących od 2007 roku?

GRZEGORZ WIŚNIEWSKI
prawnik, dr Krystian Ziemski & Partners z Poznania
Nie
Mąż i dzieci zobowiązane będą do uiszczenia podatku od majątku nabytego tytułem otrzymanego spadku według zasad obowiązujących przed 2007 rokiem.
Z treści pytania wynika, że w marcu 2007 roku sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, na podstawie którego spadek po spadkodawcy zmarłym w 1986 roku nabył mąż i dzieci. W związku z tym powstała wątpliwość, czy należy stosować znowelizowane przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn (które weszły w życie od 1 stycznia 2007 r.), czy też przepisy tej ustawy w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 roku. Udzielając odpowiedzi na to pytanie, należy przeanalizować przede wszystkim przepisy ustawy nowelizującej ustawę o podatku od spadków i darowizn. Istotne znaczenie ma tutaj przepis art. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, który stanowi, iż do nabycia spadku, które nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2007 r. stosować należy przepisy w brzmieniu dotychczasowym (obowiązujące do końca 2006 roku).
Zasadnicze znaczenie ma więc określenie momentu nabycia spadku, który określa się w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. Ze znajdujących zastosowanie w tej kwestii przepisów (w szczególności art. 922 par. 1 oraz art. 924-925 kodeksu cywilnego) wynika, że nabycie spadku następuje w chwili śmierci spadkodawcy. W omawianym przypadku będzie to 1986 rok, czego konsekwencją będzie obowiązek zastosowania do opodatkowania nabytego spadku przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 roku. Bez znaczenia pozostaje tu fakt wydania przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku dopiero w 2007 roku.
W związku z powyższym - z uwagi na fakt, iż nie stosuje się w omawianym przypadku przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. - nie ma możliwości skorzystania ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem nabycie spadku przez męża i dzieci mogłoby zostać zwolnione od podatku po spełnieniu określonych w ustawie obowiązków. Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze dziedziczenia przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie wskazanego terminu, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Ponieważ jednak do omawianego stanu faktycznego należy stosować przepisy sprzed nowelizacji, zwolnienie to - jak już wskazano powyżej - nie znajdzie zastosowania.
W świetle powyższego zarówno mąż, jak i dzieci zobowiązane będą do uiszczenia podatku od majątku nabytego tytułem otrzymanego spadku. Z uwagi na fakt, iż należą oni do I grupy podatkowej, będą zobowiązani do uiszczenia podatku według zasad opisanych szczegółowo w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Pamiętać przy tym należy, że przy ustalaniu wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych uwzględnia się długi oraz ciężary, które podlegają potrąceniu (opodatkowaniu podlega tzw. czysta wartość spadku).
(SVB)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 4a oraz art. 15 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).
■ Art. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. nr 222, poz. 1629).
■ Art. 922 oraz art. 924-925 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 z późn. zm.).