Z ulgi mogą korzystać rodzice dzieci bez względu na wiek, pod warunkiem że otrzymują one zasiłek pielęgnacyjny. Do ulgi nie uprawnia pobieranie dodatku pielęgnacyjnego.

Odliczenie tylko od podatku na zasadach ogólnych

Podatnik, który prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem linowym lub w sposób zryczałtowany, może skorzystać z ulgi rodzinnej, jeżeli osiąga jednocześnie dochody rozliczane według skali podatkowej.
Małżonkowie wychowują dwoje dzieci w wieku siedmiu i dziesięciu lat. Żona nie pracuje i zajmuje się wychowywaniem dzieci. Mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według 19-proc. stawki liniowej. Równocześnie osiąga przychody ze stosunku pracy opodatkowane według zasad ogólnych. W tej sytuacji rodzina może skorzystać z odliczenia ulgi na dzieci.
Ulgę rodzinną można odpisać wyłącznie od podatku dochodowego obliczonego zgodnie z art. 27 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyli według progresywnej skali podatkowej. Ulgi nie można zatem odliczyć od zryczałtowanego podatku dochodowego oraz podatku liniowego. W opisanej sytuacji ojciec dzieci oprócz dochodów opodatkowanych liniowo osiąga również dochody ze stosunku pracy, który jest odrębnym źródłem przychodu podlegającego opodatkowaniu według skali podatkowej. Pamiętać należy, że przychody uzyskiwane z prowadzonej działalności gospodarczej rozliczane na zasadach podatku liniowego lub w sposób zryczałtowany nie podlegają kumulacji z dochodami opodatkowanymi ze stosunku pracy. Dochody te należy rozliczyć odrębnie. Dzięki temu ojciec dzieci będzie mógł uwzględnić ulgę przy rozliczaniu podatku od dochodów z umowy o pracę.
Ważne!
Brak dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych po stronie obojga rodziców pozbawia prawa do odliczenia ulgi rodzinnej.
Warto podkreślić, że ulgę na dzieci można odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga. Dzięki temu ulga rodzinna nie przepadnie, jeżeli przynajmniej jedno z rodziców rozlicza się z fiskusem według skali podatkowej. W takiej sytuacji może on dokonać pełnego odliczenia ulgi w swoim zeznaniu. Niestety, brak dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych po stronie obojga rodziców skutkuje utratą prawa do ulgi rodzinnej. Z taką sytuacją będziemy mieli do czynienia w przypadku, gdy oboje rodzice rozliczają swoje przychody tylko w sposób uproszczony.

Ulga niezależnie od wysokości dochodów

Ulga rodzinna przysługuje niezależnie od wysokości osiąganych dochodów. Żeby skorzystać z odliczenia, wystarczy płacić minimalny podatek.
Podatnik pracuje jako nauczyciel i zarabia ok. 1,8 tys. zł, żona osiąga miesięczny dochód z pracy na umowę zlecenia w wysokości ok. 500 zł. Podatnicy wychowują czwórkę małoletnich dzieci. Podatnikom przysługuje zatem kwota ulgi w wysokości aż 4580,32 zł.
Wyjaśnijmy, że ulga rodzinna polega na odliczeniu od podatku określonej przez ustawodawcę kwoty z tytułu wychowywania dzieci. Stanowi ona iloczyn liczby wychowywanych dzieci i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek w danym roku w pierwszym przedziale skali podatkowej. W rozliczeniu podatkowym za 2007 rok limit odliczenia na każde dziecko wynosi 1145,08 zł (2 x 572,54 zł).
W tym opisanym przypadku wysokość dochodów rodziców i tym samym płaconego podatku nie pozwoli na uwzględnienie w rocznym zeznaniu podatkowym pełnej kwoty ulgi. Nie oznacza to jednak, że rodzina utraci prawo do podatkowej preferencji. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, regulujące zasady korzystania z ulgi, nie przewidują progu dochodów uprawniającego czy też pozbawiającego prawa do odliczenia. Oznacza to, że wysokość zarobków, a co za tym idzie - płaconych podatków, może mieć jedynie wpływ na faktyczną kwotę odliczenia. Nie każdy płaci bowiem na tyle wysoki podatek, aby odliczyć pełną kwotę ulgi. W przypadku gdy należny podatek jest niższy niż kwota przysługującego odliczenia, ulgę należy odpisać do wysokości podatku. W efekcie urząd skarbowy po złożeniu rocznego zeznania zwróci rodzicom cały zapłacony w trakcie roku podatek. Trzeba pamiętać, że nadwyżka ulgi nie przechodzi na następny rok podatkowy. Oznacza to, że niewykorzystana część ulgi przepadnie.
Ważne!
Jeżeli podatek jest niższy niż kwota przysługującej ulgi rodzinnej, ulgę można odpisać do wysokości podatku. Nadwyżka ulgi nie przechodzi na następny rok podatkowy.
Reasumując, żeby skorzystać z ulgi rodzinnej, wystarczy oddawać fiskusowi choćby minimalny podatek. Ulgi nie mogą odpisać osoby, które nie uzyskują żadnych dochodów opodatkowanych według skali ani rodzice, których dochód nie przekracza kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (w rozliczeniu za 2007 rok 3015 zł), a także rolnicy, którzy w ogóle nie płacą podatku dochodowego.

Dodatek pielęgnacyjny wyłącza ulgę rodzinną

Z ulgi mogą korzystać rodzice dzieci bez względu na wiek, pod warunkiem że otrzymują one zasiłek pielęgnacyjny. Do ulgi nie uprawnia pobieranie dodatku pielęgnacyjnego.
Córka podatniczki ma 21 lat i orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności. Do czerwca 2007 r. pobierała zasiłek pielęgnacyjny. Po śmierci ojca nabyła prawo do renty rodzinnej i dodatku pielęgnacyjnego w miejsce dotychczasowego zasiłku pielęgnacyjnego. Ponieważ w opisanej sytuacji córka otrzymywała zasiłek pielęgnacyjny przez część roku podatkowego, matka będzie mogła odliczyć od podatku ulgę rodzinną za 2007 rok. Prawo do ulgi utraci jednak od następnego roku podatkowego, w którym córce będzie już wypłacany wyłącznie dodatek pielęgnacyjny.
Wyjaśnijmy, że w przypadku dzieci niepełnosprawnych rodzice mają prawo do odliczania ulgi rodzinnej bez względu na wiek dziecka, jeżeli otrzymuje ono zasiłek pielęgnacyjny. Zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje jednak osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego. W praktyce zdarza się, że dochodzi do zbiegu tych świadczeń. W takim przypadku wypłacany może być tylko dodatek. Sytuacja taka miała miejsce w opisanym przypadku, gdzie po śmierci rodzica zamiast zasiłku pielęgnacyjnego córce zaczęto wypłacać dodatek pielęgnacyjny jako dodatek do renty rodzinnej. Obligatoryjna zamiana świadczeń powoduje, że osoba niepełnosprawna przestaje spełniać warunki do objęcia ją ulgą rodzinną w PIT.
Warto wskazać, że zasiłek pielęgnacyjny i dodatek pielęgnacyjny są świadczeniami podobnymi ze względu na cel ich przyznawania. Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że zasiłek wypłaca opieka społeczna, a dodatek pielęgnacyjny, jako dodatek do renty, wypłacany jest przez ZUS.

Konkubenci mają prawo do ulgi

Ulga na dziecko przysługuje rodzicom dziecka, przy czym bez znaczenia jest fakt, czy rodzice pozostają w związku małżeńskim.
Rodzice wychowują dwuletnią córeczkę. Podatnicy nie są małżeństwem. Mieszkają razem, przy czym ojciec dziecka jest zameldowany pod innym adresem niż córka i matka dziecka. W tym przypadku rodzice mogą skorzystać z ulgi na córkę. Podkreślić należy, że ulga rodzinna nie jest ulgą małżeńską. Zgodnie z literalnym brzmieniem ustawy przysługuje ona rodzicom, a nie małżonkom. Ustawodawca nie uzależnił zatem prawa do skorzystania z preferencji od pozostawania rodziców w związku małżeńskim. Istotne jest aby podatnik, który chce z ulgi skorzystać, wychowywał w roku podatkowym dzieci. W opisanym przypadku rodzice wspólnie wychowują córkę, dlatego nie ma przeszkód, aby odpisali ulgę od podatku. Podkreślić należy, że zameldowanie ojca pod innym adresem niż córka i matka dziecka nie pozbawia prawa do skorzystania z odliczenia. Meldunek oznacza jedynie formalny adres ojca. Rodzice faktycznie zamieszkują razem i wspólnie wychowują dziecko, a zatem spełniają ustawowy warunek odpisania ulgi od podatku.
Korzystając z odliczenia w rocznym rozliczeniu podatkowym rodzice muszą jednak pamiętać, że kwota odliczenia przysługuje im wspólnie (tak samo jak w przypadku rodziców pozostających w związku małżeńskim). Rodzice mogą jednak, według własnego uznania, dokonać odliczenia pełnej kwoty ulgi od podatku jednego z nich lub podzielić się ulgą, tak aby każdy z nich od swojego podatku odliczył jej część. Ważne jest, aby suma dokonywanych odliczeń nie przekraczała kwoty ulgi przysługującej łącznie obojgu rodzicom, czyli w przypadku jednego dziecka - 1145,08 zł.

Ulga może pozbawić prawa do zasiłku rodzinnego

Odliczenie ulgi rodzinnej w wysokości 1145,08 zł na każde dziecko może wpływać na wielkość dochodu stanowiącego podstawę przyznania świadczeń na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Rodzice wychowują dwuletniego i pięcioletniego syna. Rodzina otrzymuje zasiłek rodzinny i dodatek do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Rodzice mogą skorzystać z ulgi rodzinnej. Pomniejszając należny podatek o kwotę ulgi, muszą jednak mieć świadomość, że może to spowodować utratę prawa do zasiłku rodzinnego. Zgodnie z ustawą z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 139, poz. 992 z późn. zm.) warunkiem przyznania zasiłku rodzinnego jest osiągnięcie określonego dochodu. Za dochód należy natomiast uznać przychody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej, pomniejszone m.in. o należny podatek dochodowy od osób fizycznych. Skorzystanie z ulgi rodzinnej w praktyce może powodować, że podatnik w ogóle nie zapłaci podatku dochodowego (urząd zwróci cały zapłacony podatek) lub zapłaci minimalną kwotę. W konsekwencji automatycznie podwyższy się jego dochód ustalany na potrzeby ustawy o świadczeniach rodzinnych, co może uniemożliwić przyznanie świadczenia rodzinnego w następnym okresie zasiłkowym.
Warto wskazać, że przykładowa kwota zasiłku rodzinnego to 48 zł na dziecko w wieku do ukończenia piątego roku życia, ale już np. dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego wynosi 400 zł miesięcznie. Podatnicy otrzymujący zasiłek rodzinny powinni zatem szczegółowo wyliczyć, co będzie dla nich korzystniejsze - skorzystanie z ulgi na dzieci, czy utrzymanie świadczeń rodzinnych. Warto przy tym pamiętać, że aby uzyskać cały zwrot podatku, trzeba zarabiać o wiele więcej niż wynosi próg dochodów dla pomocy państwa dla rodzin (zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 504 zł).
Rodzinom korzystającym z zasiłku rodzinnego nie grozi utrata już przyznanego świadczenia. Odpisując ulgę na dzieci w deklaracji podatkowej za 2007 rok, można stracić możliwość otrzymania zasiłku dopiero w następnym okresie zasiłkowym przypadającym od 1 września 2008 r. do 31 sierpnia 2009 r.

Rodzina zastępcza nie skorzysta z odliczenia

Podatnicy tworzący rodziny zastępcze nie mogą odliczyć od podatku ulgi rodzinnej na dzieci, nad którymi sprawują opiekę.
Podatniczka jest rodziną zastępczą dla dwójki dzieci w wieku 12 i 9 lat. Zastępcza matka nie będzie mogła skorzystać z ulgi rodzinnej w podatku dochodowym. W zakresie prawa do odliczania ulgi sytuacja rodzin zastępczych jest taka sama, jak opiekunów prawnych dzieci. W świetle obowiązujących przepisów nie mogą oni odliczać ulgi rodzinnej, która przysługuje wyłącznie podatnikom będącym rodzicami dzieci (biologicznymi lub adopcyjnymi). Wyjaśnijmy, że opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej zapewnia się dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Rodzina zastępcza powstaje na mocy orzeczenia sądu i stanowi czasową formę opieki nad dziećmi. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może zostać powierzone zarówno małżonkom, jak i osobie niepozostającej w związku małżeńskim, jeżeli osoby te spełniają określone warunki.
Ważne!
Ulga rodzinna przysługuje wyłącznie rodzicom lub osobom, które dziecko przysposobiły. Podatku nie mogą pomniejszyć opiekunowie prawni, którzy nie są rodzicami dziecka, ani rodziny zastępcze.
W odróżnieniu od adopcji, utworzenie rodziny zastępczej nie powoduje jednak powstania więzi prawnorodzinnej pomiędzy dzieckiem a rodzicami zastępczymi. W praktyce dzieci zwykle przebywają w rodzinie zastępczej do czasu uregulowania ich sytuacji prawnej.

Nie każde wychowywane dziecko objęte jest ulgą

Prawo do odliczenia ulgi rodzinnej od podatku dochodowego przysługuje podatnikowi nie na wszystkie wychowywane własne lub przysposobione dzieci, ale wyłącznie na dzieci spełniające określone warunki ustawowe.
Rodzice wychowują troje dzieci. Najmłodsza córka ma 15 lat. Starsza córka skończyła 23 lata i studiuje zaocznie. Od maja 2007 r. zatrudniona jest na umowie o pracę z miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 1,7 tys. zł netto. Najstarsze dziecko - 27-letni syn - jest niepełnosprawne (znaczny stopień) i otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny. W tej sytuacji rodzice będą mogli skorzystać z ulgi rodzinnej na dwoje dzieci. Wyjaśnijmy, że zgodnie z art. 27 ustawy o PIT, podatnik ma prawo odliczyć od podatku dochodowego kwotę ulgi rodzinnej, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub przysposobione dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 tej ustawy. Przepis ten wymienia:
• dzieci małoletnie,
• dzieci, bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,
• dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach ustawy Prawo o systemie oświaty lub w przepisach ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku.
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych zostały zatem wyraźne wyodrębnione trzy grupy dzieci, których wychowywanie uprawnia rodziców do skorzystania z ulgi rodzinnej. W przypadku dwóch z nich ustawodawca obwarował możliwość skorzystania z ulgi dodatkowymi wymogami.
W opisanym przypadku rodzice będą mogli odliczyć ulgę rodzinną na najmłodszą córkę oraz syna. Córka podatników ma 15 lat, zatem jest jeszcze dzieckiem małoletnim. Zgodnie z ustawą o PIT ulga rodzinna przysługuje na dzieci małoletnie (które nie ukończyły jeszcze 18 lat), przy czym nie muszą one spełniać żadnych dodatkowych warunków. Rodzice odpiszą od podatku także ulgę na najstarszego syna. Wprawdzie ukończył on 25 lat, jednak jest osobą niepełnosprawną i pobiera z tego tytułu zasiłek pielęgnacyjny. Uzyskiwanie przez dziecko takiego świadczenia pozwala rodzicom na korzystanie z podatkowej preferencji bez względu na wiek dziecka. Warto podkreślić, że wymóg otrzymywania zasiłku pielęgnacyjnego jest tutaj jedynym kryterium korzystania z ulgi.
Rodzice nie będą mogli natomiast uwzględnić w rocznym rozliczeniu podatkowym ulgi na studiującą córkę. W przypadku pełnoletnich, pełnosprawnych dzieci skorzystanie z ulgi obwarowane jest warunkami, które dzieci te muszą spełniać. Są to: kryterium wieku, pobierania nauki oraz braku dochodów (z trzema wymienionymi w ustawie wyjątkami). Córka podatników nie ma ukończonych 25 lat, a zatem spełnia kryterium wieku, ponadto studiuje, a zatem spełnia również drugi ustawowy warunek. Córka osiąga jednak dochody z pracy, które w 2007 roku przekroczyły kwotę niepowodującą obowiązku zapłaty podatku, czyli 3015 zł.

Opiekun prawny nic nie odliczy

Ulgę rodzinną mogą odpisać od podatku wyłącznie podatnicy wychowujący własne lub przysposobione dzieci, nie mogą zatem jej uwzględniać opiekunowie prawni, którzy nie przysposobili dziecka.
Brat (lat 27) po śmierci rodziców został ustanowiony sądownie opiekunem prawnym trójki rodzeństwa w wieku szkolnym, na które otrzymuje rentę rodzinną po rodzicach w kwocie 5277,74 zł. Zgodnie z brzmieniem ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ulga rodzinna przysługuje z tytułu wychowywania wyłącznie dzieci własnych lub przysposobionych (adoptowanych). Wprowadzone regulacje nie pozwalają zatem na pomniejszenie podatku przez opiekunów prawnych, czyli osoby niebędące rodzicami dzieci, którzy sprawują nad nimi opiekę w wyniku decyzji sądu. W opisanym wypadku podatnik, któremu sąd po śmierci rodziców powierzył opiekę prawną nad rodzeństwem, niestety nie może odliczyć od podatku ulgi z tytułu wychowywania dzieci.

Zagraniczny dochód nie musi oznaczać utraty ulgi

Jeżeli dziecko uzyskało wyłącznie dochód z pracy w kraju, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania przewidującą metodę wyłączenia z progresją, to niezależnie od wysokości zarobków rodzice nie utracą prawa do ulgi.
Córka podatników ma 22 lata i studiuje na uczelni prywatnej. W zeszłym roku w wakacje pracowała w Niemczech. Uzyskany dochód został tam opodatkowany. W Polsce nie uzyskała dochodów. W tej sytuacji rodzice zachowają prawo do odliczenia ulgi rodzinnej na córkę. Na mocy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską i Niemcami w celu unikania podwójnego opodatkowania stosowana jest metoda wyłączenia z progresją. Oznacza to, że dochody uzyskanie w Niemczech są wolne od opodatkowania w Polsce. W opisanym przypadku córka w kraju nie uzyskała żadnych dochodów, nie musi zatem wykazywać niemieckich zarobków. Są one wolne od podatku, niezależnie od ich wysokości. Rodzicom studentki przysługuje zatem prawo do odpisania od podatku ulgi rodzinnej.
Warto podkreślić, że dochody dziecka uzyskane za granicą mogą jednak w niektórych wypadkach pozbawić rodziców prawa do skorzystania z odliczenia. Może się tak zdarzyć w przypadku, gdy dziecko pracowało np. w Holandii lub Austrii, z którymi Polska ma zawartą umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania na zasadzie proporcjonalnego odliczenia. W takiej sytuacji możliwość skorzystania z ulgi będzie zależała od wysokości uzyskanego za granicą dochodu. Rodzice zachowają prawo do ulgi, pod warunkiem że podstawa opodatkowania dochodu dziecka nie przekroczy w Polsce kwoty 3015 zł, tj. kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku w kraju.

Ulga na dzieci niepełnosprawne bez względu na dochody

Rodzice mogą odpisać ulgę rodzinną na dzieci otrzymujące zasiłek pielęgnacyjny bez względu na wiek dziecka oraz uzyskiwane przez nie dochody.
Syn podatniczki w wieku 26 lat, o znacznym stopniu niepełnosprawności do końca listopada 2007 r. pobierał zasiłek pielęgnacyjny. Dodatkowo otrzymywał świadczenie rehabilitacyjne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 920 zł miesięcznie. Matka może skorzystać z ulgi rodzinnej na syna. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ulga przysługuje m.in. na dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny. Z obowiązujących przepisów jednoznacznie wynika zatem, że jedynym kryterium korzystania z ulgi w przypadku dzieci niepełnosprawnych jest otrzymywanie zasiłku pielęgnacyjnego. Warto pamiętać, że zapis ten obejmuje dzieci dorosłe. W przypadku dzieci małoletnich ulga rodzinna przysługuje bowiem bez żadnych dodatkowych warunków. Oznacza to, że w praktyce wymóg otrzymywania zasiłku pielęgnacyjnego dotyczy dorosłych, niepełnosprawnych dzieci. W przypadku tych dzieci ustawodawca nie wprowadził górnej granicy wieku ani ograniczenia w zakresie uzyskiwanych przez nie dochodów. W praktyce mogą to być przede wszystkim dochody z tytułu renty inwalidzkiej lub socjalnej czy też świadczenia rehabilitacyjnego. Otrzymywanie takich dochodów nie pozbawia rodzica prawa do odpisania od podatku ulgi rodzinnej. Warto podkreślić, że przepisy regulujące zasady korzystania z ulgi rodzinnej rzeczywiście przewidują kryterium braku dochodów po stronie dziecka, jednak odnosi się ono wyłącznie do zdrowych, pełnoletnich dzieci, do ukończenia 25 lat, które ponadto muszą spełniać warunek pobierania nauki.
Ważne!
W przypadku dzieci małoletnich oraz dzieci (bez względu na wiek) otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny ulga rodzinna przysługuje bez względu na uzyskiwane przez nie dochody.
W opisanym przypadku prawa do ulgi nie wyłącza również fakt, iż zasiłek pielęgnacyjny pobierany był do końca listopada 2007 r., a zatem przez część roku podatkowego. Ustawa nie uzależnia prawa do skorzystania z ulgi rodzinnej od minimalnego okresu otrzymywania świadczenia. Oznacza to, że dla zachowania ulgi rodzinnej wystarczy, aby w roku podatkowym, którego dotyczy ulga, dziecko otrzymało zasiłek pielęgnacyjny choćby przez krótki okres. Matka dziecka zachowa zatem prawo do odliczenia ulgi za 2007 rok. Jeżeli w kolejnym roku podatkowym dziecko w ogóle nie będzie otrzymywało zasiłku pielęgnacyjnego, ulga ta nie będzie już rodzicowi przysługiwać.

Ulga do odliczenia w zeznaniu PIT

Podatnicy spełniający warunki do odliczenia ulgi rodzinnej uwzględniają ulgę w rocznym zeznaniu podatkowym PIT-36 lub PIT-37, do którego dołączają załącznik PIT/O.
Podatnik razem z przyszłą żoną wychowuje ośmiomiesięczną córeczkę. Miesięczne zarobki matki dziecka wynoszą ok. 1 tys. zł netto. Ojciec dziecka osiąga dochody opodatkowane 30-proc. stawką PIT. W opisanym przypadku korzystniej jest odliczyć ulgę od podatku ojca dziecka, którego wysokość z pewnością pozwoli na odliczenie pełnej kwoty ulgi rodzinnej. Jednak tyko od decyzji rodziców zależy to, czy uwzględnią ulgę w zeznaniu rocznym jednego z nich, czy podzielą się ulgą i odpiszą jej część od podatku obojga. W tym drugim przypadku muszą jednak pamiętać o tym, że ustawodawca zdecydował się na przyznanie rodzicom jednego łącznego limitu odliczenia. Suma kwot odliczeń uwzględnionych w zeznaniach obojga rodziców nie może zatem tego limitu przekraczać. W przypadku jednego dziecka będzie to kwota 1145,08 zł, dwojga dzieci 2290,16 itd.
Ulga rodzinna może być stosowana tylko w rocznym zeznaniu podatkowym. Może ją uwzględnić samodzielnie podatnik w składanym zeznaniu podatkowym lub płatnik w rocznym obliczeniu podatku. Preferencji nie można natomiast uwzględniać w trakcie roku podatkowego, przy poborze zaliczek na podatek.
Przypomnijmy, że podatnicy wychowujący dzieci, którzy powierzyli roczne obliczenie podatku pracodawcy, korzystają z ulgi, pod warunkiem że złożyli płatnikowi do 10 stycznia oświadczenie (odrębne od PIT-12), w którym potwierdzili, iż spełniają prawo do uwzględnienia preferencji, oraz wskazali przysługującą kwotę ulgi.
W przypadku podatników, którzy samodzielnie obliczają podatek i składają zeznanie w urzędzie skarbowym, nie są potrzebne żadne dodatkowe formularze czy też oświadczenia rodziców potwierdzające ich prawo do skorzystania z ulgi.
Podatnik dokonuje odliczenia na formularzu rocznego zeznania PIT-36 lub PIT-37 oraz dołączonym do niego załączniku PIT/O przeznaczonym do wykazania ulg i odliczeń, w tym ulgi rodzinnej. Na formularzu PIT/O w pozycji nr 34 należy wpisać liczbę wychowywanych dzieci, a następnie kwotę odliczenia z możliwością jej podziału na podatnika i jego małżonka (pozycje 35 i 36).
Warto zwrócić uwagę, że w przypadku łącznego opodatkowania dochodów małżonków, składają oni wspólny załącznik PIT/O. Jeżeli natomiast małżonkowie opodatkowują swoje dochody oddzielnie, załącznik ten wypełnia i dołącza do swojego zeznania każdy z nich.
Wskazaną w załączniku PIT/O kwotę ulgi należy następnie przenieść do podstawowego formularza PIT-36 lub PIT-37. Ulgę można odpisać od podatku obliczonego według skali podatkowej, po jego pomniejszeniu o kwotę składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Małżeństwo dziecka pozbawia rodziców prawa do ulgi

W przypadku gdy dziecko zawiera związek małżeński przestaje być spełniany warunek jego wychowywania, dlatego rodzic nie może skorzystać z ulgi rodzinnej.
Córka podatniczki wyszła za mąż dwa lata temu. W chwili obecnej ma 22 lata, nie pracuje, uczy się w szkole wieczorowej i zajmuje się wychowywaniem dziecka. W takiej sytuacji matce nie przysługuje prawo odliczenia od podatku ulgi rodzinnej. Podkreślić należy, że podstawowym warunkiem skorzystania z podatkowej preferencji jest wychowywanie w roku podatkowym własnych lub przysposobionych dzieci. W opisanej sytuacji córka podatniczki wyszła za mąż i założyła własną rodzinę, a zatem wymóg ten nie jest spełniony. Zawierając związek małżeński córka z mężem stali się odrębnym podmiotem także w świetle ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie będzie miało w tym wypadku znaczenia, iż córka spełnia pozostałe warunki objęcia ulgą, tj. kryterium wieku (nie ma ukończonych 25 lat), pobierania nauki oraz braku dochodów.
Ważne!
Ulga na dzieci nie przysługuje, jeżeli dziecko pozostawało w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy.
Warto przypomnieć, że ustawa o PIT nie wymaga, aby warunek wychowywania dziecka spełniany był przez cały rok podatkowy. W opisanym przepadku małżeństwo córki podatniczki trwa już jednak dwa lata. Oznacza to, że warunek wychowywania dziecka (pozostawania jedną rodziną) nie był spełniony nawet przez część roku podatkowego. W tej sytuacji nie jest zatem możliwe skorzystanie z ulgi na dzieci.

Dochód studenta nie zawsze pozbawia odliczenia

Prawo do ulgi rodzinnej zachowują rodzice pełnoletnich dzieci, do ukończenia 25 lat, jeżeli nie uzyskały one dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej, dochodów wolnych od podatku lub w kwocie nieprzekraczającej 3015 zł.
Podatnik ma 20-letnią córkę. Pobiera ona rentę rodziną po zmarłej matce. Córka studiuje i mieszka w innym mieście. W czasie wakacji w 2007 roku po raz pierwszy podjęła sezonowo pracę na umowę zlecenie i łącznie zarobiła 1,6 tys. zł brutto. Ojciec będzie mógł odliczyć od podatku kwotę 1145,08 zł ulgi rodzinnej. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych prawo do odliczenia przysługuje m.in. na dzieci do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach. Dzieci te, oprócz konieczności spełnienia warunku pobierania nauki, muszą spełniać jeszcze jeden warunek, tj. nie mogą w roku podatkowym uzyskiwać dochodów.
Ustawodawca określa jednak trzy przypadki, w których uzyskany przez dziecko dochód nie wyłącza możliwości skorzystania z ulgi. Prawa do ulgi nie wyłącza otrzymywana przez dziecko renta rodzinna, dochody wolne od podatku oraz dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku. Wśród dochodów wolnych od podatku można przykładowo wymienić: wygrane i nagrody otrzymywane przez uczniów za udział w konkursach, turniejach i olimpiadach szkolnych, stypendia naukowe. Rodzic nie traci także prawa do ulgi, jeżeli dziecko w roku podatkowym uzyska dochód w wysokości nieprzekraczającej 3015 zł, czyli kwoty niepowodującej obowiązku zapłaty podatku w 2007 roku. Dochód ten oblicza się poprzez pomniejszenie przychodu o koszty jego uzyskania oraz m. in. składki na ubezpieczenia społeczne oraz inne odliczenia wskazane w art. 26 ustawy o PIT.
Córka w 2007 roku zarobiła 1,6 tys. zł brutto, zatem dochód w takiej wysokości nie pozbawi ojca prawa do odliczenia ulgi. Również renta rodzinna należy do tych wyjątkowych dochodów, które nie wyłączają podatkowej preferencji. Należy jednak pamiętać, że córka jest osobą pełnoletnią i będzie musiała złożyć odrębne zeznanie podatkowe o wysokości osiągniętych dochodów. Uzyskany dochód będzie jednak zwolniony z opodatkowania.
W opisanej sytuacji podatnik może skorzystać z ulgi, mimo iż córka zamieszkuje w innym mieście. W praktyce bardzo często dzieci w okresie studiów zamieszkują poza miejscem stałego zamieszkania. Jeżeli jednak dorosłe, uczące się dzieci spełniają pozostałe warunki objęcia ulgą rodzice oczywiście zachowują prawo do odliczenia.

Dochód małoletniego dziecka nie wyłącza ulgi

Rodzice małoletnich dzieci korzystają z ulgi rodzinnej bez względu na rodzaj i wysokość dochodów uzyskiwanych przez dzieci.
Rodzice wychowują 15-letniego syna. W 2007 roku uzyskiwał on dochody z tytułu najmu lokalu mieszkalnego, który na mocy testamentu odziedziczył po zmarłej babci. W tym wypadku rodzice będą mogli skorzystać z ulgi z tytułu wychowywania dziecka. Podkreślić należy, że w przypadku dzieci małoletnich preferencja podatkowa nie została ograniczona dodatkowymi warunkami, które musiałyby spełniać takie dzieci. W szczególności ulga przysługuje bez względu na charakter i wysokość dochodów osiąganych przez małoletnie dziecko. Sporządzając roczne zeznanie podatkowe, rodzice powinni jednak pamiętać o szczególnych zasadach opodatkowania dochodów małoletnich dzieci, regulowanych w art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tymi regulacjami dochody małoletnich dzieci (własnych lub przysposobionych do lat 18) dolicza się do dochodów rodziców, chyba że rodzicom nie przysługuje prawo pobierania pożytków ze źródeł przychodów dzieci. Jeżeli małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu, dochody małoletnich dzieci dolicza się po połowie do dochodu każdego z małżonków. Z dochodami rodziców nie łączy się dochodów małoletnich dzieci z ich pracy, stypendiów oraz dochodów z przedmiotów oddanych im do swobodnego użytku. W tym przypadku rodzic zobowiązany jest do złożenia zeznania podatkowego w imieniu dziecka.

Rodzic płacący alimenty

Rodzic, który płaci alimenty, ponosząc faktyczne koszty utrzymania dziecka, ale nie zamieszkuje z nim w trakcie roku podatkowego, nie ma prawa odpisać ulgi od podatku.
Ojciec małoletniego dziecka utrzymuje tylko okazjonalne kontakty z synem. Nie zamieszkuje z dzieckiem w trakcie roku, łoży jednak na utrzymanie dziecka opłacając ustanowione przez sąd alimenty. W takiej sytuacji ojcu dziecka nie przysługuje ulga rodzinna. Zgodnie z obwiązującymi przepisami w przypadku rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, odliczenie przysługuje jednemu z nich, u którego dzieci faktycznie zamieszkują. Z ulgi mogą także w określonej części korzystać oboje byli małżonkowie (oraz małżonkowie pozostający w separacji), ale pod warunkiem, że dziecko zamieszkuje u każdego z rodziców przez część roku podatkowego. W takiej sytuacji każdy z rodziców odlicza kwotę stanowiącą iloczyn liczby pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty ulgi.

Dziecko wystarczy wychowywać przez część roku

Rodzice mogą odliczyć ulgę na dzieci, które urodziły się lub zostały przysposobione w trakcie 2007 r. Z ulgi można również skorzystać w przypadku, gdy dziecko spełnia warunki do objęcia ulgą przez część roku podatkowego.
Rodzice wychowują dwoje dzieci. Starszy syn w kwietniu ubiegłego roku skończył 25 lat, a w czerwcu ukończył studia. Do końca 2007 r. nie pracował i nie uzyskał żadnego dochodu. 20 listopada 2007 r. małżonkom urodził się drugi syn. Rodzice w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok będą mogli odpisać od podatku ulgę na obu synów.
Młodszy syn podatników urodził się w 2007 r., a zatem był wychowywany przez część roku podatkowego. Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniają odliczenie od podatku ulgi rodzinnej od wychowywania dziecka. Ustawodawca nie wprowadził jednak zastrzeżenia, że dziecko trzeba wychowywać przez cały rok podatkowy, a zatem nie prowadził minimalnego okresu, przez jaki warunek ten musi być spełniony. Oznacza to, że ulga obejmuje wszystkie dzieci urodzone w 2007 roku, których rodzice spełniają prawo do ulgi (rozliczają podatek na zasadach ogólnych). Obowiązujące regulacje stanowią, iż podatnik może skorzystać z ulgi podatkowej, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub przysposobione dzieci, przy czym urzędy skarbowe na pewno nie będą sprawdzać, kiedy dokładnie dziecko się urodziło. Warto podkreślić, że ta sama zasada znajduje zastosowanie w przypadku przysposobienia (adopcji). Jeżeli przysposobienie miało miejsce w zeszłym roku, adopcyjni rodzice odpiszą od podatku za 2007 rok ulgę rodzinną.
Rodzice będą mogli odliczyć ulgę rodzinną również na starszego syna. Zakończenie nauki oraz ukończenie 25 lat w 2007 roku nie jest przeszkodą dla skorzystania z odliczenia. Wystarczy bowiem aby dziecko spełniało warunki korzystania z ulgi przez część roku podatkowego. Rodzice utracą prawo do ulgi na syna dopiero od następnego roku podatkowego.
Podkreślić należy, że w przypadku dzieci urodzonych lub przysposobionych w trakcie 2007 r. rodzice nabywają prawo do pełnej ulgi rodzinnej. Oznacza to, że odliczają oni w rocznym zeznaniu podatkowym całą kwotę ulgi, czyli 1145,08 zł na dziecko. W tym wypadku nie stosuje się odliczenia częściowego. Pełną ulgę odliczają od podatku również rodzice dzieci, które w trakcie roku ukończyły naukę lub 25 lat.

Ulga jest odliczona od wspólnego podatku rodziców

Ulgę rodzinną można odliczyć od podatku obliczanego wspólnie przez małżonków, jeżeli oboje małżonkowie są rodzicami dziecka.
Podatnik wychowuje wspólnie z żoną dwoje małoletnich dzieci: ich wspólne dziecko oraz dziecko żony z poprzedniego małżeństwa, które nie zostało przez niego przysposobione. Żona podatnika w 2007 roku nie uzyskała żadnych dochodów. Małżonkowie chcą rozliczyć podatek wspólnie. W takim wypadku rodzice odliczą od podatku tylko ulgę na wspólne dziecko. Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnik ma prawo odliczyć od podatku ulgę rodzinną, pod warunkiem, że wychowywał w roku podatkowym własne lub przysposobione dzieci. Kwota ulgi dotyczy obojga rodziców i można ją odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga (rodziców).
Zgodnie z literalną wykładnią przepisów ulga przysługuje zatem rodzicowi składającemu indywidualne zeznanie podatkowe lub rodzicom (małżonkom będącym równocześnie rodzicami dziecka), którzy korzystają z łącznego opodatkowania dochodów i składają wspólne zeznanie podatkowe. Ulga będzie wówczas odliczana odpowiednio od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga. W świetle obowiązujących przepisów dla skorzystania z ulgi istotne jest zatem to, czy rozliczający się wspólnie małżonkowie są jednocześnie rodzicami dziecka. W opisanym przypadku żona podatnika nie osiągnęła w 2007 roku przychodu. Małżonkowie zdecydowali się na wspólne zeznanie podatkowe, jednak podatnik jest ojcem tylko jednego z dzieci. Ponieważ drugiego dziecka nie przysposobił, w opisanej sytuacji nie jest możliwe skorzystanie z ulgi na dziecko żony z pierwszego małżeństwa. Gdyby żona podatnika uzyskała w ubiegłym roku dochody opodatkowane, małżonkowie mogliby uwzględnić ulgę na dwoje dzieci, składając odrębne zeznania podatkowe i odliczając ulgę na wspólne dziecko od podatku męża, natomiast na drugie dziecko - od podatku żony.

Po rozwodzie rodzic stosuje proporcjonalne odliczenie

Byli małżonkowie, którzy zamieszkują z dzieckiem w trakcie roku podatkowego, korzystają z proporcjonalnego odliczenia ulgi rodzinnej. Na podatników nie zostały nałożone szczególne obowiązki w zakresie dokumentowania prawa do ulgi.
Rodzice małoletniego dziecka są po rozwodzie. Oboje zachowali władzę rodzicielską nad synem. Ojciec opłaca alimenty na dziecko. Sąd w wyroku rozwodowym na prośbę rodziców określił zasady osobistych kontaktów ojca z dzieckiem. Dziecko zamieszkuje z ojcem w co drugi weekend, oprócz tego spędza z ojcem część wakacji, ferii i świąt, co w skali całego roku daje 2 miesiące. Zarówno matka, jak i ociec dziecka mogą w opisanej sytuacji skorzystać z ulgi rodzinnej w PIT. Będą jednak musieli podzielić się kwotą ulgi, zgodnie z ustawowymi wytycznymi.
Przede wszystkim podkreślić należy, że ustawodawca wprost przyznał prawo do odliczenia ulgi rodzicom, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód lub separacja. W praktyce po rozstaniu rodziców dzieci bardzo często zamieszkują i są w dalszym ciągu wychowywane przez oboje rodziców. Ustawodawca w takiej sytuacji przewidział szczególne rozwiązanie. Zgodnie z art. 27f ust. 5 ustawy o PIT, jeżeli przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców, odliczenie przysługuje każdemu z nich. W tym przypadku kwota odliczenia stanowi iloczyn liczby miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty ulgi. W opisanym wypadku ojciec dzieci będzie mógł zatem odliczyć ulgę w wysokości 190,85 zł [2 x 1/12 x 1145,08 zł], natomiast matka dzieci pozostałą część ulgi, czyli 954,23 zł.
Rodzice rozwiedzeni lub pozostający w sądownie orzeczonej separacji często mają wątpliwości, czy powinni dysponować dokumentami, które potwierdziłyby, że dziecko zamieszkuje z nimi przez część roku podatkowego. Podkreślić należy, że ustawa o PIT nie przewiduje żadnych specjalnych wymogów dokumentowania przez podatników zasadności korzystania z odliczenia. Trzeba mieć jednak świadomość, że organ podatkowy może bez trudu zweryfikować zasadność dokonanych odliczeń przeprowadzając postępowanie podatkowe.

Podwójna ulga dla samotnego rodzica

Rodzic uprawniony do obliczenia podatku w sposób przeznaczony dla osób samotnie wychowujących dzieci może jednocześnie odliczyć od podatku ulgę rodzinną.
Podatniczka jest matką samotnie wychowującą dziecko. Do tej pory korzystała z preferencyjnego sposobu obliczania podatku dochodowego, tj. dla osób samotnie wychowujących dzieci. Podatniczka w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok chciałaby zastosować wspólne opodatkowanie z dzieckiem i jednocześnie skorzystać z możliwości odliczenia od podatku kwoty ulgi rodzinnej. Osobie samotnie wychowującej dziecko, która korzysta z preferencyjnego sposobu rozliczenia, przysługuje uprawnienie do jednoczesnego odpisania od podatku ulgi rodzinnej.
Ulga rodzinna i wspólne rozliczenie to odrębne preferencje, niezależne z punktu widzenia możliwości ich zastosowania. Warto jednak pamiętać o tym, że aby móc skorzystać z pełnej kwoty ulgi rodzinnej, rodzic musi mieć odpowiednio wysoki podatek. Jeżeli osoba samotnie wychowująca dziecko skorzysta z preferencji liczenia podatku w podwójnej wysokości, ale jedynie od połowy swoich dochodów, automatycznie zmniejsza wysokość podatku, od którego będzie mogła być odliczona ulga rodzinna. W skrajnych przypadkach, np. przy niskich dochodach, a także przy dużej liczbie wychowywanych dzieci, wykorzystanie ulgi rodzinnej może okazać się niepełne, tzn. znacznie poniżej dostępnego limitu.

Studia za granicą powodują utratę ulgi

Studia dzieci poza granicami kraju pozbawiają rodziców prawa do odliczenia od podatku ulgi rodzinnej.
Córki podatnika w wieku 22 i 23 lata studiują w Holandii. Ojciec ponosi koszty ich utrzymania i opłaty za studia. W tym przypadku ulga na dzieci nie będzie przysługiwać. Takie stanowisko prezentuje Ministerstwo Finansów i podziela je większość urzędów skarbowych. Organy podatkowe powołują się na brzmienie obowiązujących przepisów, zgodnie z którymi ulga przysługuje m.in. na dzieci, do ukończenia 25 lat uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym.
W ocenie resortu finansów regulacja ta odnosi się wyłącznie do szkół polskich. W obecnym stanie prawnym kształcenie pełnoletnich dzieci za granicą pozbawia zatem rodziców prawa do ulgi. Istniejące regulacje budzą jednak wątpliwości co do zgodności z prawem wspólnotowym oraz konstytucyjną zasadą równości, dlatego Ministerstwo Finansów zapowiedziało zmianę przepisów. Jest jednak mało prawdopodobne, że nastąpi to przed terminem składania zeznań rocznych za 2007 rok.
Warto wskazać, że rodzice powinni jednak zachować prawo do ulgi w przypadku, gdy dziecko studiuje za granicą w wyniku skierowania przez polską uczelnię na podstawie przepisów ustawy o szkolnictwie wyższym oraz rozporządzenia w sprawie warunków kierowania osób za granicę w celach naukowych, dydaktycznych i szkoleniowych oraz szczególnych uprawnień tych osób (Dz.U. z 2006 r. nr 190, poz. 1405). W takiej sytuacji skierowanie odbywa się w ramach toku studiów podjętych na polskiej uczelni, a student nie traci swojego związku z uczelnią krajową. Jego rodzice powinni mieć zatem prawo do skorzystania z odliczenia, jeżeli dziecko spełnia pozostałe warunki objęcia ulgą.