Rzecznik praw podatnika z pomocą 16 zastępców i 32 przedstawicieli terenowych wesprze obywateli w sporach ze skarbówką. Będzie mógł wystąpić do fiskusa o interpretację indywidualną i ogólną, a do Naczelnego Sądu Administracyjnego o wydanie uchwały.
Ministerstwo Finansów opublikowało właśnie projekt ustawy, która będzie regulowała funkcjonowanie nowej instytucji. Zakłada on, że pierwszy rzecznik praw podatnika (RPP) zostanie wybrany do końca marca 2020 r.
Będzie powoływany na sześcioletnią kadencję przez premiera na wniosek ministra finansów. Rzecznikiem może zostać osoba z minimum dziesięcioletnim doświadczeniem w podatkach (np. jako doradca podatkowy) i ze stopniem naukowym co najmniej doktora nauk prawnych lub ekonomicznych.
Wymogi te nie dotyczą 16 zastępców (działających w województwach) ani 32 przedstawicieli terenowych. Będą oni powoływani przez ministra finansów na wniosek swojego przyszłego szefa. Dzięki takiej strukturze i działaniu w regionie podatnicy w całym kraju łatwiej skorzystają z pomocy. Nie będą musieli bowiem kontaktować się z biurem w Warszawie.
Czym zajmie się rzecznik? Opiniowaniem projektów przepisów podatkowych, organizowaniem szkoleń i kampanii informacyjnych. Przy monitorowaniu jakości prawa ma współdziałać ze stowarzyszeniami, samorządami zawodowymi, ruchami obywatelskimi. Będzie prowadził analizę orzecznictwa sądów i trybunałów oraz interpretacji ogólnych.
RPP nie będzie miał prawa skarżyć regulacji podatkowych do Trybunału Konstytucyjnego. Będzie mógł to zrobić dopiero przy pomocy rzecznika praw obywatelskich.
By skutecznie chronić prawa podatnika, nowa instytucja ma dostać dużą swobodę. Na przykład będzie mogła zlecać badania, ekspertyzy i opinie. Będzie też czuwać nad załatwianiem spraw przez organy podatkowe, a swoje uwagi przekaże szefowi Krajowej Administracji Skarbowej. Jeżeli RPP uzna, że fiskus narusza prawa podatnika, skieruje do skarbówki wystąpienie, aby zmobilizować ją do usunięcia nieprawidłowości.
Rzecznik będzie miał prawo wnioskować o wstrzymanie egzekucji. Wyręczy też podatnika w niektórych sprawach, np. wystąpi w jego imieniu o interpretację indywidualną i wniesie skargi do sądu administracyjnego (w tym kasacyjne) i o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. Będzie mógł poprosić ministra finansów o wydanie interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych, a NSA o podjęcie uchwały.
Do zadań rzecznika będzie należało promowanie mediacji jako sposobu rozwiązywania sporów między podatnikami a organami. Ma ona zostać wprowadzona w nowej ordynacji podatkowej. Ministerstwo Finansów liczy, że dzięki RPP mediacja w sprawach fiskalnych nie pozostanie martwa, jak to jest w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Pisaliśmy o tym w artykule „Będzie pole do mediacji, ale za pewność trzeba będzie zapłacić” (DGP nr 156/2018). Rzecznik będzie mógł też występować w roli mediatora.
Nowa ustawa o RPP ma wejść w życie 1 stycznia 2020 r. Według resortu finansów na zmianach ma skorzystać 25,5 mln podatników. W pierwszym roku funkcjonowania nowej instytucji wydatki budżetu państwa, zgodnie z szacunkami resortu, wyniosą ok. 21 mln zł. ©℗
Etap legislacyjny
Projekt ustawy o rzeczniku praw podatnika – w konsultacjach