Zaciąganie kredytów czy pożyczek przez przedsiębiorców to powszechna praktyka. Jak tego typu środki rozliczać podatkowo?
W doktrynie i orzecznictwie podatkowym odsetki od kredytów/pożyczek zaciągniętych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej stanowią koszt uzyskania przychodu zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, chyba że ma zastosowanie jeden z wyjątków zawartych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Nie ulega wątpliwości, że odsetki od tych kredytów/pożyczek zaciągniętych na nabycie udziałów/akcji stanowią koszt podatkowy. Na przykład w wyroku z 7 września 2004 r. (sygn. akt FSK 324/04) NSA stwierdził, że przez wydatki, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, należy rozumieć wydatki podatnika bezpośrednio związane z nabyciem akcji, a więc w szczególności ich cenę, opłaty notarialne, prowizje biura maklerskiego. Do wydatków tych nie mogą być zaliczone odsetki od kredytu zaciągniętego przez podatnika na nabycie akcji, gdyż nie pozostają one w bezpośrednim związku z ich nabyciem. To stanowisko potwierdził NSA także w wyroku z 7 kwietnia 2006 r. (sygn. akt II FSK 508/05), uznając, że w wypadku zaciągnięcia przez podatnika kredytu bądź pożyczki na wydatki związane z objęciem lub nabyciem udziałów, wkładów, akcji i innych papierów wartościowych, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku CIT, odsetki od kredytu bądź pożyczki oraz inne opłaty z tym związane nie są wydatkami na objęcie lub nabycie w rozumieniu powołanego przepisu i stanowią koszty uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia.
Także zdaniem ministra finansów należy rozdzielić pojęcie wydatków na nabycie (objęcie) udziałów (akcji) od źródeł finansowania tego rodzaju wydatków. Dotyczy to w szczególności pożyczek i kredytów zaciągniętych na nabycie udziałów. Odsetki od takich pożyczek i kredytów nie stanowią wydatków na nabycie (objęcie) udziałów (akcji), niewątpliwie jednak pozostają w związku z przychodami podatnika. Dlatego też odsetki od tego rodzaju pożyczek i kredytów są kosztem w momencie zapłaty lub kapitalizacji (interpretacja z 7 sierpnia 2002 r., nr PB4/AK-8214-6905-192/02). W tym stanie prawnym nie powinno ulegać wątpliwości, że koszt powinny stanowić odsetki od kredytu tzw. refinansowego, tj. zaciągniętego przez podatnika na spłatę kredytu zaciągniętego pierwotnie na zakup udziałów lub akcji, chyba że miałby zastosowanie art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Kredyt refinansowy jest kredytem zaciągniętym w związku z prowadzoną działalnością, ponieważ służy spłacie zobowiązania powstałego w związku z prowadzoną działalnością. Odmowa uznania kosztowości takich odsetek przez fiskusa - co zdarza się w praktyce - przez twierdzenie, że taki kredyt refinansowy nie jest kredytem zaciągniętym na działalność, narusza art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Robert Pasternak
partner Kancelarii Prawniczej Deloitte Legal