Ze względu na duże zainteresowanie sprawozdaniami finansowymi niebagatelnego znaczenia nabiera ich treść, szczegółowość, kompletność, przejrzystość oraz wiarygodność i użyteczność zawartych tam informacji. Jednym słowem jakość.
Waga i znaczenie sprawozdań finansowych w dzisiejszych czasach nie budzą większych wątpliwości. Dane finansowe są podstawą do oceny działalności przez właścicieli, na ich podstawie podejmowanych jest wiele kluczowych decyzji. Poza pewnymi wymogami wynikającymi z przepisów, niewątpliwie na wagę i znaczenie sprawozdań finansowych wpływa szerokie zainteresowanie inwestorów giełdowych, banków, leasingodawców, analityków rynkowych, kontrahentów, organów skarbowych, czyli szeroko pojętego rynku i otoczenia gospodarczego przedsiębiorstwa.

Wybór standardów

Nie jest prostym zadaniem przygotowanie sprawozdania finansowego o wysokiej jakości. Powstaje też pytanie, które standardy rachunkowości wybrać. W przypadku spółek publicznych coraz większą popularnością cieszą się MSSF, jako podstawa sporządzenia jednostkowych sprawozdań finansowych. Od 2005 roku stosowanie MSSF, które zostały zatwierdzone przez UE jest obligatoryjne dla skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Przed 2005 rokiem spółki przygotowujące swoje bilanse w oparciu o MSSF można było policzyć na palcach obu rąk i mało kto się nie obawiał przejścia na nieznany wówczas grunt.

Prawie jak MSSF

W przypadku wielu spółek publicznych można odnieść wrażenie, że odpowiedzialni za sporządzenie sprawozdania finansowego idą na łatwiznę uciekając się do przedstawienia dokumentu w mniejszym lub większym stopniu przypominającego sprawozdanie finansowe sporządzone zgodnie z MSSF. W wielu z nich informacje zawarte są bardzo ogólne, przedstawione mało przejrzyście a czasami wręcz użyta terminologia jest sprzeczna z wymogami MSSF. Co gorsza, niedociągnięć tych zdają się nie zauważać niektórzy audytorzy i w wydawanych opiniach bez zastrzeżeń stwierdzają, że sprawozdanie finansowe sporządzone zostało we wszystkich istotnych aspektach zgodnie z zasadami rachunkowości wynikającymi z MSSF, pomimo że analiza sprawozdania finansowego, którego dotyczy taka opinia, wskazuje na istotne braki w zakresie ujawnień wymaganych przez MSSF. A przecież nie można uznać sprawozdania finansowego za zgodne z MSSF, jeśli nie spełnia ono uregulowań wszystkich MSSF, oczywiście mających zastosowanie w danej sytuacji oraz z uwzględnieniem zasady istotności.



Sprawozdanie modelowe

Z drugiej strony istnieje grupa emitentów przygotowujących modelowe sprawozdania finansowe, które w pełny i przejrzysty sposób pozwalają ocenić wyniki działalności firmy oraz stosowane zasady rachunkowości i wynikające z tego ograniczenia i niepewności.
Nie napawają optymizmem również wnioski wynikające z Raportu z analizy rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych, sporządzonych za rok obrotowy 2007 przez emitentów papierów wartościowych, pod kątem ich zgodności z wymogami MSR. Raport został przygotowany przez Wydział Rachunkowości Departamentu Emitentów Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w wyniku okresowej analizy zgodności sprawozdawczości finansowej emitentów z odpowiednimi regulacjami dotyczącymi sprawozdawczości w ramach prowadzonego przez KNF nadzoru nad stosowaniem standardów informacji finansowej.

Zgodność z MSR

Analizie pod kątem zgodności z MSR poddano roczne skonsolidowane sprawozdania finansowe 66 emitentów o łącznej kapitalizacji stanowiącej 36,7 proc. kapitalizacji rynku regulowanego na 28 grudnia 2007 r. (ostatnia sesja GPW i MTS CeTO w 2007 roku). Autorzy raportu, stwierdzili, że w przypadku niektórych emitentów, sprawozdania finansowe zostały sporządzone przy zachowaniu wysokiego poziomu zgodności z MSR. Przedstawione w raporcie niezgodności i braki dotyczące ujawnień określonych przez MSR wskazują, że wymagane ujawnienia są prezentowane w sposób wybiórczy i niepełny. Raport zawiera długą listę tych niedociągnięć. Przeprowadzona przez nas analiza skonsolidowanych sprawozdań finansowych emitentów, którzy tworzą indeks mWIG 40 niestety potwierdza te wnioski. Nie wszystkie sprawozdania finansowe zawierają wyraźną i niebudzącą zastrzeżeń deklarację zarządów o zgodności z MSSF, które zostały zatwierdzone przez UE. Często brakuje ujawnień subiektywnych ocen kierownictwa w zakresie przyjętych zasad rachunkowości oraz ujawnień dotyczących przyczyn niepewności szacunków. Trudno się jest też doszukać w wielu sprawozdaniach kompletnych ujawnień wymaganych przez MSR 36 w zakresie wyników testów na utratę wartości aktywów jak również ujawnień wymaganych przez MSR 19 odnośnie rezerw na świadczenia pracownicze po okresie zatrudnienia. Wiele do życzenia pozostawiają również ujawnienia informacji umożliwiających użytkownikom sprawozdania jednostki ocenę charakteru i skutków finansowych połączeń jednostek gospodarczych oraz ujawnienia dotyczące wpływu na grupę kapitałową i jej wyniki transakcji sprzedaży udziałów w jednostkach zależnych.
Pomimo różnej wagi tych uchybień i możliwych skutków, jeden jest wspólny mianownik - sprawozdanie finansowe prawie zgodne z wymogami MSSF jest prawie wiarygodne a to czyni kolosalną różnicę. Nie powinno być zgody ani zapotrzebowania na przedstawianie prawie wiarygodnych informacji, na niezupełnie poprawne dane finansowe, na brakujące ujawnienia czy nierzetelne wyniki finansowe.