Biegły powołany przez podatnika określa wartość początkową środków trwałych, gdy są one wytworzone we własnym zakresie.
JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA: Podatnik nabył odpłatnie połowę nieruchomości gruntowej zabudowanej murowanym budynkiem mieszkalno-usługowym trzykondygnacyjnym oraz murowanym budynkiem garażu, a następnie nieodpłatnie drugą połowę, po czym 10-proc. udział darował żonie do jej majątku odrębnego. Posiada zatem 90-proc. udział we własności powyższych składników majątku, z których na potrzeby działalności nie wykorzystuje jednej kondygnacji budynku.
W latach 2006-2008 rozbudował budynek mieszkalno-usługowy o nowe pomieszczenia na parterze (posiada faktury VAT na wydatki), który wraz z lokalami na I i II kondygnacji oraz murowanym budynkiem garażu wykorzystuje dla celów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Czy możliwe jest ustalenie wartości początkowej środków trwałych nabytych częściowo w drodze kupna i częściowo nieodpłatnie, w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok ujawnienia środków, przez powołanego biegłego?
ODPOWIEDŹ IZBY: Zgodnie z art. 22g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych uważa się: w razie nabycia w drodze kupna - cenę ich nabycia, w razie wytworzenia we własnym zakresie - koszt wytworzenia, w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób - wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wyso-kości.
Jeśli nie można ustalić ceny nabycia środków trwałych lub ich części nabytych przez podatników przed dniem założenia ewidencji, wartość początkową tych środków przyjmuje się w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji oraz stanu i stopnia ich zużycia.
Natomiast gdy podatnik nie może ustalić kosztu wytworzenia, wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości określonej z uwzględnieniem cen rynkowych przez biegłego powołanego przez podatnika.
Jeżeli środki trwałe ulegają ulepszeniu w wyniku przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, wartość początkową tych środków powiększa się o sumę wydatków na ich ulepszenie, w tym także o wydatki na nabycie części składowych lub peryferyjnych, których jednostkowa cena nabycia przekracza 3,5 tys. zł. Środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 3,5 tys. zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.
Zatem w omawianym przypadku wartość początkowa składników majątku, stanowiących współwłasność podatnika, które wykorzystuje do prowadzenia działalności gospodarczej, powinna być ustalona zgodnie z cytowanymi zasadami.
Ponieważ jednak w aktach notarialnych nie zostały wyszczególnione ceny poszczególnych składników majątku, to wartość początkową środków trwałych należy ustalić w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego rok założenia ewidencji oraz stanu i stopnia ich zużycia. Brak jest podstaw do ustalenia wartości początkowej środków trwałych przez biegłego powołanego przez podatnika. Przepis ten ma bowiem zastosowanie wyłącznie do ustalenia wartości początkowej środków trwałych wytworzonych we własnym zakresie, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 23 stycznia 2009 r. (nr IPPB1/415-1269/08-2/ES)
OPINIA
PAWEŁ JABŁONOWSKI
szef Departamentu Podatkowego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna
Ustawy o podatkach dochodowych dopuszczają wiele sposobów wyceny wartości początkowej środków trwałych na potrzeby przyjęcia ich do ewidencji. Stosowanie tych metod nie oznacza dowolności ich wyboru, ale podyktowane jest hierarchią wprowadzoną przez ustawodawcę i możliwościami zastosowania metody w konkretnym przypadku.
Podstawową metodą uwzględnienia wartości początkowej środków trwałych w ewidencji jest cena nabycia środka trwałego, oczywiście w przypadku gdy nastąpił jego zakup. Kolejną metodą jest przyjęcie kosztu wytworzenia środka trwałego, jeżeli był on wytworzony we własnym zakresie. Metody te oraz wszelkie pozostałe stosuje się kolejno, w miarę adekwatności do danego stanu faktycznego. Ostatnią metodą wyceny jest powołanie biegłego. Stosowana jest ona w ostateczności i nie może być wykorzystywana, jeżeli zastosowanie znalazłaby jedna z metod wymienionych w pierwszej kolejności.