Odliczymy ulgę na dzieci prowadzące firmy opodatkowane liniowo lub ryczałtem. Wysokość dochodów z tego rodzaju działalności nie jest ograniczona żadnym limitem. Od rozliczeń za 2009 rok prawo do ulgi w takich przypadkach będzie wyraźnie wyłączone.
Rozliczenia za 2008 rok są jedyną okazją do odliczenia ulgi na dzieci, które prowadzą własne firmy i rozliczają się podatkiem zryczałtowanym lub liniowym, bez względu na wysokość zysków z prowadzonej działalności. Do rozliczenia podatku za rok ubiegły ma zastosowanie nowy limit dochodów, jakie mogą uzyskiwać pełnoletnie, uczące się dzieci (do ukończenia 25 lat), wynikający z art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Nie obejmuje on dochodów z działalności gospodarczej rozliczanych na szczególnych zasadach. W rezultacie przy składaniu zeznań za ubiegły rok podatnicy mogą odliczyć ulgę na dzieci, które takie dochody uzyskały, i to w znacznej wysokości.

Nowy limit

Anna Misiak, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy, wyjaśnia, że zmodyfikowane ograniczenie wysokości dochodów pełnoletnich dzieci mające zastosowanie już w rozliczeniu za 2008 rok dotyczy wyłącznie dochodów podlegających opodatkowaniu według skali lub ze zbycia udziałów i instrumentów finansowych. Uczące się bądź studiujące dziecko może zatem uzyskiwać dochody z innych tytułów bez ograniczeń.
- Mogą to być zarówno dochody, które nie podlegają ustawie o PIT, jak i podlegające tej ustawie, do których stosuje się odrębne zasady opodatkowania, np. nagrody, odsetki od środków bankowych, dywidendy i inne przychody z udziału w zyskach osób prawnych - wylicza Anna Misiak.
Nasza rozmówczyni wskazuje, że znowelizowany art. 27f ustawy o PIT określający zasady odliczenia wprowadza dodatkowe warunki do skorzystania z ulgi na dzieci. Prawo do ulgi zostało wyłączone, gdy dzieci uzyskują dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem liniowym, zryczałtowanym lub podatkiem tonażowym. Przepis odwołuje się w tym względzie do regulacji wyłączających w takim przypadku prawo do wspólnego rozliczenia się z dzieckiem. Jednak cały znowelizowany art. 27f ustawy o PIT łącznie z tym odesłaniem ma zastosowanie dopiero do dochodów osiągniętych od 1 stycznia 2009 r.
Jak wyjaśnia dr Krzysztof Biernacki, ekspert podatkowy w firmie Rödl & Partner, dla podatników oznacza to, że przy rozliczeniu 2008 roku mogą oni pomniejszyć podatek o wartość ulgi na dzieci, które w ubiegłym roku osiągały dochody opodatkowane w sposób szczególny, niezależnie od ich wysokości.

Zagmatwane przepisy

Przyczyną takiego stanu rzeczy, zdaniem Tomasza Kreta, starszego konsultanta w dziale doradztwa podatkowego PricewaterhouseCoopers, jest zmiana przepisów w zakresie ulgi na dzieci od 2009 roku połączona z modyfikacjami przepisów, które mają zastosowanie już do dochodów uzyskanych w 2008 roku.
- Intencją ustawodawcy było wprawdzie wyłączenie prawa do stosowania tej ulgi przez rodziców, których dzieci osiągają dochody z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym, zryczałtowanym podatkiem dochodowym lub podatkiem tonażowym, ale zasada ta ma zastosowanie do dochodów uzyskanych dopiero w 2009 roku - zaznacza Tomasz Kret.
Również Krzysztof Biernacki podkreśla, że ustawodawca, zmieniając przepisy dotyczące ulgi prorodzinnej, wprowadził różne momenty ich stosowania. Zdaniem eksperta niespójność, jaka pojawiła się przy rozliczaniu ulgi, związana jest właśnie z różnym terminem wprowadzenia znowelizowanych przepisów, które odwołują się do siebie nawzajem.



Rodzinne preferencje

Wojciech Piotrowski, doradca podatkowy w KPMG, zwraca uwagę, że ustawodawca podatkowy od dawna niechętny jest łączeniu podatkowych preferencji dla rodzin z ulgowymi formami opodatkowania działalności gospodarczej. Zasadę tę stosuje konsekwentnie przy każdej nowelizacji przepisów. W 2001 roku wprowadzono zakaz korzystania z preferencyjnego rozliczenia małżonków i osób samotnie wychowujących dzieci, jeżeli małżonek, osoba samotnie wychowująca dziecko lub samo dziecko uzyskały przychody opodatkowane podatkiem zryczałtowanym. W 2003 roku zasadę tę zaostrzono i od tego czasu już nie samo uzyskanie przychodów, ale podleganie ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym wyłączyło możliwość korzystania z preferencji. W 2004 roku wprowadzono podatek liniowy dla przedsiębiorców. Od samego początku jego obowiązywania nie można go łączyć z preferencjami rodzinnymi.
- Patrząc zatem z perspektywy historycznej, wątpliwe jest, żeby umożliwienie skorzystania z ulgi prorodzinnej za 2008 rok rodzicom, których dzieci prowadziły działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem lub liniowo, było zamierzone przez ustawodawcę - uważa Wojciech Piotrowski.
Zdaniem eksperta wygląda na to, że ustawodawca padł ofiarą zapętlenia przy tworzeniu przepisów przejściowych. Z mocą wsteczną wprowadzono zmiany w przepisie określającym limit dopuszczalnych dochodów uzyskiwanych przez dziecko. Poza zakresem limitu pozostawiono m.in. dochody z działalności gospodarczej opodatkowane liniowo lub ryczałtem.
- Autor tych zmian najwyraźniej przeoczył, że do tego właśnie przepisu odwołuje się art. 27f ustawy o PIT regulujący ulgę prorodzinną, do której zgodnie z nowelizacją stosuje się wyłączenie do dzieci - liniowców i ryczałtowców, ale dopiero od zeznań za 2009 rok - mówi Wojciech Piotrowski.

Wyłączenie dla wszystkich dzieci

W ocenie eksperta konsekwencje dla budżetu państwa nie będą zapewne z tego powodu dotkliwe. Jednak sytuacja ta jest kolejnym przypadkiem takiego gmatwania przepisów podatkowych, że nawet osoby zajmujące się nimi zawodowo mają spore trudności w ich rozszyfrowaniu. Również Tomasz Kret uważa, że będące efektem zmian niezamierzone rozszerzenie grona osób uprawnionych do ulgi na dziecko w zeznaniu podatkowym za 2008 rok nie powinno mieć w praktyce istotnego wpływu na przychody budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Tym niemniej na etapie prac nad nowelizacją ta niekonsekwencja mogła zostać wyeliminowana.
Podkreślenia wymaga również fakt, że nowe wyłączenie będzie miało zastosowanie nie tylko do dzieci pełnoletnich (uczących się, do ukończenia 25 lat). Obejmie ono także dzieci małoletnie i niepełnosprawne. Na ten aspekt zwraca uwagę Anna Misiak. Dotychczas w stosunku do tych dzieci nie miały zastosowania żadne ograniczenia w zakresie uzyskiwanych przez nie dochodów. Począwszy od rozliczeń za 2009 rok, nie będzie możliwe zastosowanie ulgi na dzieci małoletnie lub niepełnosprawne (bez względu na wiek), jeżeli miały do nich zastosowanie przepisy o podatku liniowym, zryczałtowanym lub tonażowym.
1173,70 zł wynosi ulga na jedno dziecko w rozliczeniu 2008 roku
STANOWISKO MINISTERSTWA FINANSÓW
W odpowiedzi na pytanie Gazety Prawnej Ministerstwo Finansów potwierdziło, że do rozliczenia podatku za rok ubiegły ma zastosowanie nowe brzmienie art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Przepisy nowelizacji z 6 listopada 2008 r. nie przewidują innych zmian dotyczących ulgi prorodzinnej w rozliczeniu za 2008 rok. Z tych też względów z odliczenia skorzystają także podatnicy, których dzieci w 2008 roku prowadziły działalność gospodarczą opodatkowaną 19-proc. podatkiem liniowym, jak i opodatkowaną podatkiem zryczałtowanym.