Od kiedy należy stosować kwotę zmniejszającą zaliczkę na podatek?
● Dochody pracowników A i B przekroczyły w październiku tego roku pierwszy próg skali podatkowej. Pracownik A nie złożył płatnikowi oświadczenia o zamiarze wspólnego rozliczania się z małżonkiem ani też jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Pracownik B złożył oświadczenie, że zamierza rozliczyć się wspólnie z małżonkiem. Od którego miesiąca pracodawca jako płatnik powinien u obu pracowników zaprzestać pomniejszania zaliczki na podatek o kwotę zmniejszającą podatek? Czy w obu przypadkach od listopada?
Tak. Płatnik stosuje kwotę zmniejszającą podatek (46,33 zł miesięcznie) wyłącznie do tego miesiąca, w którym dochód pracownika uzyskany od początku roku przekroczy kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej (85 528 zł). Wynika to z art. 27 ust. 1b ustawy o PIT. Przepis ten stanowi, że przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy:
ww przypadku podatników, których dochody nie przekroczą kwoty stanowiącej górnej granicy pierwszego przedziału skali (85 528 zł), kwota zmniejszająca podatek wynosi 556,02 zł rocznie;
ww przypadku podatników, których dochody przekroczą kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali (85 528 zł), zaliczki nie pomniejsza się o kwotę zmniejszającą podatek.
Zatem kwota zmniejszająca podatek jest stosowana za miesiące od początku roku do tego miesiąca włącznie, w którym dochód podatnika uzyskany od początku roku w danym zakładzie pracy przekroczył kwotę 85 528 zł. Gdy natomiast dochód pracownika przekroczy 85 528 zł, płatnik powinien od następnego miesiąca zaprzestać stosowania kwoty zmniejszającej zaliczkę na podatek. Potwierdza to interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 października 2017 r. (nr 0115-KDIT2-2.4011.251.2017.1.RS).
Zasada ta ma zastosowanie również wtedy, gdy pracownik złożył pracodawcy oświadczenie o zamiarze wspólnego opodatkowania dochodów lub o zamiarze preferencyjnego opodatkowania, przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dziecko. Zgodnie bowiem z art. 32 ust. 1a ustawy o PIT jeżeli podatnik złoży płatnikowi jedno z tych oświadczeń, wówczas:
1) zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są dodatkowo pomniejszane za każdy miesiąc o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek – tak długo, jak długo nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali (85 528 zł), a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej;
2) zaliczki za wszystkie miesiące roku podatkowego wynoszą 18 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu (bez pomniejszania ich o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek), gdy dochody podatnika przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali (85 528 zł), a odpowiednio małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali.
Wskazuje na to także interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 21 lutego 2017 r. (nr 3063-ILPB1-1.4511.408.2016.1.KF).
Podstawa prawna
Art. 27 ust. 1b oraz art. 32 ust. 1a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.).
● Spółka w minionych latach wypłacała pracownikom świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (w postaci bonów świątecznych, dopłat do wypoczynku) bez względu na sytuację majątkową tych osób. Obecnie, po konsultacji z pracownikami ZUS, uznała, że zrobiła błąd, i postanowiła z własnych pieniędzy uregulować zaległe składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne – zarówno w części należnej od niej samej jako płatnika składek, jak i w części należnej od ubezpieczonych, czyli pracowników. Spółka nie zamierza dochodzić zwrotu tych składek ani od obecnych pracowników, ani od byłych. Czy w związku z tym powinna jednak rozpoznać u nich przychód i odprowadzić z tego tytułu zaliczkę na podatek?
Tak, zapłacenie przez spółkę z własnych pieniędzy składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za pracowników (obecnych i byłych) jest traktowane przez organy podatkowe jako przychód w tej części, w jakiej pracownik powinien sfinansować składki z własnego przychodu. Fiskus uważa, że dzięki temu, iż pracodawca opłaca składki w całości, pracownik uzyskuje wymierną korzyść. W przeciwnym razie musiałby je zapłacić z własnego majątku. Zdaniem organów jest to przychód ze stosunku pracy (gdy pracodawca opłaca składki za osobę będącą nadal jego pracownikiem) lub z innych źródeł, na podstawie art. 20 ust. 1 ustawy o PIT (gdy opłaca składki za byłych pracowników). Potwierdza to m.in. interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 września 2017 r. (nr 0112-KDIL3-1.4011.232.2017.1.AGR).
Taka wykładnia nie uwzględnia jednak tego, że w poprzednich latach, wskutek zaniżonych składek na ubezpieczenia społeczne, pracownicy otrzymali wyższe wynagrodzenie, a przez to spółka pobrała od nich jako płatnik większe zaliczki na PIT. Jeśli więc uznać teraz, że uregulowanie przez nią zaległych składek jest dla pracownika przychodem, to oznaczałoby to w istocie powtórne opodatkowanie kwot, które już raz zostały objęte podatkiem. Poza tym regulując zaległe składki, spółka wykonuje jedynie własny obowiązek płatnika. Nie dokonuje tym samym żadnego przysporzenia majątkowego na rzecz pracowników. Zwrócił na to uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 października 2015 r. (sygn. akt II FSK 1891/13). Pogląd ten znalazł odzwierciedlenie także w wyrokach: Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z 12 października 2016 r. (sygn. akt I SA/Gd 907/16, prawomocny) i WSA w Lublinie z 30 listopada 2016 r. (sygn. akt I SA/Lu 549/16, nieprawomocny). Trudno jednak mówić w tym zakresie o utrwalonej linii orzeczniczej, ponieważ orzecznictwo w tej kwestii jest bardzo ubogie.
Podstawa prawna
Art. 12 ust. 1 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.).
● Spółka oddaje handlowcom do dyspozycji samochody służbowe. Pracownicy jeżdżą nimi w celach służbowych, obsługując klientów na terenie całego kraju, ale mogą również wykorzystywać je do celów prywatnych. Spółka pokrywa koszty eksploatacji tych aut, zwłaszcza zakupu paliwa, ubezpieczeń OC i AC, wymiany opon, napraw, przeglądów gwarancyjnych i pogwarancyjnych. Nie można jednoznacznie stwierdzić, które z tych kosztów i w jakiej części są związane z użytkowaniem samochodów przez pracowników do celów prywatnych. W związku z tym spółka dolicza do ich wynagrodzenia handlowców zryczałtowaną wartość nieodpłatnego świadczenia, w wysokości przewidzianej w art. 12 ust. 2a oraz ust. 2b ustawy o PIT. Jest to: 250 zł miesięcznie, gdy samochód ma silnik o pojemności do 1600 cm sześc., i 400 zł miesięcznie, gdy pojemność silnika przekracza 1600 cm sześc. Czy ta zryczałtowana kwota obejmuje także koszty paliwa finansowane przez spółkę?
Zdaniem organów podatkowych nie. W ocenie fiskusa zryczałtowany przychód, o którym mowa w art. 12 ust. 2a i ust. 2b ustawy o PIT, obejmuje wyłącznie te koszty, które pracodawca musi ponieść niezależnie od tego, czy pracownik jeździ samochodem służbowym w celach prywatnych. Są to więc koszty ubezpieczenia, napraw, przeglądów, wymiany części eksploatacyjnych (np. opon). Natomiast zryczałtowana wartość nieodpłatnego świadczenia nie obejmuje kosztów zakupu paliwa, bo są to dodatkowe koszty, który spółka nie poniosłaby, gdyby pracownik poprzestał na wyjazdach służbowych i nie jeździł autem w celach prywatnych. „Żaden samochód nie może funkcjonować bez paliwa, które umożliwia mu po pierwsze jego uruchomienie i następnie poruszanie się. W związku z tym do udostępnionego samochodu należy zakupić paliwo, tj. ponieść określony dodatkowy wydatek” – stwierdził dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacjach z 25 października 2017 r. (nr 0111-KDIB2-3.4011.151.2017.1.PB) i z 21 września 2017 r. (nr 0112-KDIL3-1.4011.184.2017.2.KS). Uznał zatem, że spółka powinna jako płatnik doliczać do przychodów pracownika nie tylko zryczałtowaną kwotę przychodu, o której mowa w art. 12 ust. 2a ustawy o PIT, lecz także dodatkowy przychód z tytułu zużywania w trakcie jazd prywatnych paliwa kupionego przez pracodawcę.
Należy podkreślić, że inaczej orzekają w tej sprawie wojewódzkie sądy administracyjne, czego przykładem wyroki: WSA we Wrocławiu z 23 listopada 2015 r. (sygn. akt I SA/Wr 1595/15), WSA w Warszawie z 5 maja 2016 r. (sygn. akt III SA/Wa 1925/15), z 23 września 2016 r. (sygn. akt III SA/Wa 2142/15) i z 25 października 2016 r. (sygn. akt III SA/Wa 2491/15), WSA w Opolu z 6 maja 2016 r. (sygn. akt I SA/Op 68/16) i z 5 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I SA/Op 2/17), WSA w Krakowie z 14 września 2016 r. (sygn. akt I SA/Kr 824/16) i z 8 grudnia 2016 r. (sygn. akt I SA/Kr 1247/16), WSA w Gliwicach z 7 lutego 2017 r. (sygn. akt I SA/Gl 1071/16), WSA w Kielcach z 16 lutego 2017 r. (sygn. akt I SA/Ke 1/17).
Wszystkie te orzeczenia są nieprawomocne, w tej kwestii nie wypowiedział się jeszcze Naczelny Sąd Administracyjny.
Podstawa prawna
Art. 12 ust. 2a i 2c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032 ze zm.).