● Jak zaewidencjonować odroczoną opłatę za wycinkę drzew
Jednostka budżetowa realizuje zadanie inwestycyjne. W toku realizacji inwestycji uzyskano decyzję o wycince drzew, w której określono liczbę drzew do wycięcia oraz ustalono opłatę za ich usunięcie (kara). Termin opłaty (kary) za usunięcie drzew odroczono na trzy lata od dnia uprawomocnienia się decyzji, pod warunkiem:
a) nasadzenia nowych drzew;
b) zachowania żywotności nowych nasadzeń przez trzy lata.
W przypadku zachowania warunków określonych powyżej, opłata (kara) za usunięcie drzew ulegnie umorzeniu przez właściwy organ.
Czy odroczoną opłatę (karę) wynikająca z decyzji należy zaksięgować na koncie 080 „Środki trwałe w budowie”, czy też w momencie jej umorzenia należy potraktować jako darowiznę i zaliczyć ją do pozostałych przychodów operacyjnych?
Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z ustawą o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w ustawie powołanej na wstępie.
Uwzględniając opis zdarzenia zawarty w pytaniu, należy stwierdzić, że mamy do czynienia ze zobowiązaniami warunkowymi, tj. takimi, których realizacja jest uzależniona od zaistnienia określonego zdarzenia (w tym przypadku od zachowania żywotności nasadzonych drzew w zamian za usunięte drzewa przez trzy lata od wydania prawomocnej decyzji na ich usunięcie). Dlatego też zobowiązanie wynikające z wydanej decyzji może być zaewidencjonowane wyłącznie na koncie pozabilansowym (po stronie Ma) jako zobowiązanie warunkowe.
Symbol konta pozabilansowego powinien wynikać z dokumentacji opisującej przyjęte przez jednostkę zasady rachunkowości, sporządzoną zgodnie z przepisami art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości.
Brak jest natomiast podstaw do zaksięgowania odroczonej opłaty (kary) na koncie 080 „Środki trwałe w budowie” (inwestycje), na którym księguje się poniesione koszty dotyczące środków trwałych w budowie. Umorzenie odroczonej opłaty (kary) nie może również stanowić darowizny, gdyż w tym przypadku nie nastąpi żadne przysporzenie mające wpływ na zwiększenie aktywów jednostki.
Po upływie trzech lat, w przypadku umorzenia odroczonej opłaty (kary), jednostka powinna ją wyksięgować z konta pozabilansowego. Natomiast w przypadku niespełnienia warunków określonych w decyzji i powstania zobowiązania jednostki do zapłaty odroczonej opłaty (kary) jednostka powinna ująć ją w księgach rachunkowych zapisem: Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne”, Ma konto 240 „Pozostałe rozrachunki”. Zapłata kary podlegać będzie sfinansowaniu w ramach planu wydatków bieżących (par. 460 „Kary, odszkodowania i grzywny wypłacane na rzecz osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych”).
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047).
Rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 5 lipca 2010 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 760).
Jestem pracownikiem księgowości w gminie. Mam problem z rozliczeniem opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu. Niebawem wygasną dwa zezwolenia na sprzedaż (likwidacja), a przedsiębiorcy już pytają, czy dostaną zwrot częściowej opłaty – za trzy miesiące pozostałe do końca roku?
Aby ustosunkować się merytorycznie do podanej problematyki, konieczna jest analiza stosownych regulacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. I tak, zgodnie z art. 111 ust. 8 ww. ustawy, w roku nabycia zezwolenia lub utraty jego ważności, opłaty, o których mowa w ust. 1–5, dokonuje się w wysokości proporcjonalnej do okresu ważności zezwolenia. Natomiast w ust. 7 ww. artykułu postanowiono, że opłata, o której mowa w ust. 1, wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach, w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego. Oznacza to, że opłata jest wnoszona niejako z góry, w odniesieniu do poszczególnych okresów ratalnych. Zatem ww. normy prawne mówią jedynie o trybie dokonywania wspomnianej opłaty, a nie trybie jej zwrotu.
Warto również zauważyć, że w ww. ustawie nie przewidziano skutków związanych z likwidacją, a w następstwie wygaśnięciem zezwolenia na sprzedaż alkoholu w kontekście możliwości domagania się przez przedsiębiorcę zwrotu opłaty za niewykorzystany okres tegoż zezwolenia. Zaś w prawie administracyjnym, w sferze publicznoprawnej, w działalności organów samorządu terytorialnego nie stosuje się zasady: „Co nie jest zakazane, jest dozwolone”, lecz regułę „Dozwolone jest tylko to, co prawo wyraźnie przewiduje”. Z kolei w orzecznictwie sądowym wskazuje się m.in., że: „W opinii sądu, ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie przewiduje trybu zwrotu opłaty za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych, jak i nie określa środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi”. Tak wskazano w postanowieniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 24 czerwca 2013 r. (sygn. akt VI SA/Wa 2720/12).
Tożsamy kierunek interpretacyjny prezentowany jest przez organy nadzoru, czyli regionalne izby obrachunkowe. Sprawują one nadzór i kontrolę nad gospodarką finansową jednostek samorządu terytorialnego. Przykładowo w piśmie RIO w Opolu z 8 maja 2014 r. (znak NA.III 0221-14/2014) wprost wskazano, że brak jest podstaw prawnych, aby przedsiębiorca, którego zezwolenie straciło ważność zarówno wskutek wygaszenia, jak i cofnięcia, otrzymał zwrot wniesionej wcześniej opłaty za korzystanie z zezwolenia, gdyż ustawa nie przewiduje udzielania zwrotu opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, jak również trybu udzielania zwrotu.
Z korelacji ww. norm prawnych oraz orzecznictwa sądowego wynika niewątpliwie, że gmina nie może dokonać zwrotu opłaty nawet w przypadku, gdy nastąpiła likwidacja działalności, a zezwolenie na sprzedaż alkoholu wygasło w trakcie roku. Należy jednak pamiętać, że przedsiębiorca może złożyć skargę na odmowę zwrotu wspomnianej opłaty do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Jednak kwestia zasadności skargi pozostaje w ocenie tego sądu.
Podstawa prawna
Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 487 ze zm.).
Samorządowa jednostka budżetowa otrzymała fakturę za przegląd techniczny samochodu. W otrzymanej fakturze zakres zrealizowanej usługi określono w niżej wymieniony sposób:
a) przegląd techniczny,
b) opłata ewidencyjna.
W związku z powyższym powstała wątpliwość, w jakim paragrafie klasyfikacji budżetowej należy ująć wydatek wynikający z tak wystawionej faktury. Czy będzie to paragraf 430 „Zakup usług pozostałych”?
Opłata ewidencyjna za wpis do dowodu rejestracyjnego przez uprawnionego diagnostę kolejnego terminu badania technicznego to opłata stanowiąca przychód funduszu – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców, którego dysponentem, zgodnie z art. 80d ust. 2 prawa o ruchu drogowym, jest minister właściwy ds. informatyzacji. Jest ona pobierana na podstawie przepisów rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych z 15 maja 2015 r. w sprawie opłaty ewidencyjnej stanowiącej przychód funduszu – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców.
W świetle zasad określonych rozporządzeniem ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych, wydatki poniesione przez jednostkę z tytułu opłaty ewidencyjnej należy zatem zaklasyfikować do par. 443 „Różne opłaty i składki”. Natomiast wydatek dotyczący samej usługi polegającej na wykonaniu przeglądu technicznego samochodu powinien zostać zaklasyfikowany do par. 430 „Zakup usług obcych”. ⒸⓅ
Podstawa prawna
Ustawa z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1260 ze zm.).
Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z 15 maja 2015 r. w sprawie opłaty ewidencyjnej stanowiącej przychód Funduszu – Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców (Dz.U. poz. 681 ze zm.).
Rozporządzenie ministra finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.).
Jestem skarbnikiem w gminie. Wójt chce mieć lepszą kontrolę nad jednostkami i zlecił mi załatwienie dostępu do rachunku bankowego naszej podległej jednostki (zakładu budżetowego), który prowadzi gospodarkę komunalną. Mam wątpliwości, czy to jest zgodne z przepisami.
Dodatkowo jest problem, czy ten zakład sam może wziąć kredyt na bieżącą działalność, bo kierownik ma pełnomocnictwo do zaciągania zobowiązań według planu finansowego.
Aby ustosunkować się do podanej problematyki, niezbędne jest odwołanie się do stosownych regulacji ustawy o finansach publicznych. Po pierwsze wskazać należy, że zgodnie z art. 15 ust. 1–2 ww. ustawy, samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych. Zaś podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego. Z kolei sposób prowadzenia gospodarki finansowej samorządowych zakładów budżetowych ustawodawca określił w rozporządzeniu ministra finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1542). W par. 35 tego rozporządzeniu postanowiono m.in., że samorządowy zakład budżetowy posiada odrębny rachunek bankowy. Istotne znaczenie ma również art. 47 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym. Wynika z niego, że kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.
Po drugie, w kontekście podanej problematyki ważny jest ponadto art. 53 ust. 1 ustawy o finansach publicznych. Wynika z niego, że kierownik jednostki sektora finansów publicznych jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej tej jednostki. W doktrynie (por. „Komentarz. Ustawa o finansach publicznych”, „Ustawa o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Komentarz”, red. dr Wojciech Misiąg) podkreśla się zaś, że: „Gospodarka finansowa może być zatem rozumiana jako ogół działań zmierzających do wykonania tego planu obejmujących w szczególności gromadzenie dochodów, względnie przychodów, dokonywanie wydatków, względnie ponoszenie kosztów, zaciąganie zobowiązań”.
Z korelacji ww. norm prawnych wynika więc, że podmiotem uprawnionym do dysponowania środkami znajdującymi się na rachunku bankowym zakładu budżetowego jest kierownik tej jednostki. Wynika to zasadniczo z tego, że to na tym podmiocie ciąży odpowiedzialność za całość gospodarki finansowej całej jednostki.
Odnośnie do możliwości wzięcia samodzielnie kredytu przez zakład budżetowy, to z dużym prawdopodobieństwem będzie to operacja niezgodna z prawem. W tym zakresie wypowiedziała się m.in. Regionalna Komisja Orzekająca przy RIO we Wrocławiu w orzeczeniu z 18 listopada 2014 r. (znak DFP-53-29/2014). Zaakcentowała, że: „Żaden z przepisów ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych nie przewiduje możliwości zaciągania przez samorządowe zakłady budżetowe zobowiązań z tytułu kredytów bankowych oraz finansowania z tego źródła kosztów działalności zakładu. Tylko organ wykonawczy może zaciągnąć zobowiązanie z tytułu kredytu i z tych środków może przekazać samorządowemu zakładowi budżetowemu dotację na finansowanie jego działalności”. Nie zmienia ww. stanowiska okoliczność, że kierownik zakładu posiada pełnomocnictwo od wójta. Jak podkreślono we wspomnianym orzeczeniu, nie może ono stanowić podstawy do zaciągnięcia zobowiązania kredytowego, bowiem dotyczy co prawda zobowiązań, ale zaciąganych w ramach planu finansowego tegoż zakładu budżetowego.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1870 ze zm.).
Art. 47 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1446 ze zm.).