Przepisy ustawy o CIT ograniczają możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielonych przez podmioty powiązane, w sytuacji gdy wartość zadłużenia pożyczkobiorcy wobec określonych podmiotów przekracza trzykrotność kapitału zakładowego. Czy ograniczenia te mogą znaleźć zastosowanie, jeżeli pożyczkodawca i pożyczkobiorca są powiązani w sposób pośredni?
dr JANUSZ MARCINIUK
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy
W interpretacjach wydawanych przez organy podatkowe można spotkać się ze stanowiskiem, że przepisy o cienkiej kapitalizacji mają zastosowanie do odsetek od pożyczki udzielonej przez podmiot, który jest powiązany z pożyczkobiorcą w sposób pośredni. Na przykład posiada 100 proc. udziałów w spółce, która z kolei posiada 100 proc. udziałów pożyczkobiorcy. Pogląd taki zaprezentował m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 8 maja 2008 r. (nr IP-PB3-423-272/08-2/ER).
Stanowisko to nie jest prawidłowe. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT przepisy o cienkiej kapitalizacji mają zastosowanie do odsetek od pożyczek udzielonych przez tzw. pożyczkodawców kwalifikowanych. Należą do nich: udziałowiec (akcjonariusz) posiadający co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) pożyczkobiorcy; udziałowcy (akcjonariusze) posiadający łącznie co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) pożyczkobiorcy; spółki siostrzane, jeżeli w obu spółkach, tj. u pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy, ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada co najmniej 25 proc. udziałów (akcji). Zgodnie z art. 16 ust. 6 ustawy o CIT powyższy wskaźnik procentowy określa się na podstawie liczby praw głosu, jakie w związku z posiadanymi udziałami (akcjami) przysługują udziałowcom (akcjonariuszom). W świetle obowiązujących regulacji brak jest zatem podstaw do przyjęcia, że przepisom o cienkiej kapitalizacji podlegają pożyczki udzielone przez spółki, które mają pośredni udział w kapitale pożyczkobiorcy. Przepisy te są wyjątkiem od zasady zaliczania odsetek do kosztów uzyskania przychodów i niedopuszczalne jest dokonywanie wykładni rozszerzającej. Warto natomiast wskazać, że powiązania o charakterze pośrednim będą miały zastosowanie dla ustalenia wartości zadłużenia pożyczkobiorcy wobec podmiotów powiązanych dla celów cienkiej kapitalizacji. Na moment zapłaty odsetek od pożyczek udzielonych przez pożyczkodawców kwalifikowanych ustala się zadłużenie pożyczkobiorcy, m.in. wobec udziałowców (akcjonariuszy) pożyczkobiorcy posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji). Powiązania o charakterze pośrednim będą miały zastosowanie także dla ustalenia kręgu podmiotów powiązanych dla potrzeb przepisów o cenach transferowych, co wynika z art. 11 ust. 5a i 5b ustawy o CIT.