Dopóki NSA nie wyda uchwały w sprawie VAT od premii pieniężnych, WSA powinny się wstrzymywać z orzekaniem - mówi Maria Kukawska, partner w Stone & Feather Tax Advisory.
W ubiegłym tygodniu NSA przedstawił do rozstrzygnięcia poszerzonemu składowi 7 sędziów zagadnienie prawne dotyczące premii pieniężnych. W uchwale NSA ma ocenić, czy wypłata kontrahentowi bonusu z tytułu osiągnięcia określonej wielkości sprzedaży lub terminowości regulowania należności stanowi rabat obniżający podstawę opodatkowania VAT. Czy stanowisko NSA rozwiąże wątpliwości?
Uchwały w sprawach budzących kontrowersje – takich jak ta – są niewątpliwie pożądane przez podatników. Szkoda jednak, że po ten tryb sięga się dopiero w 2012 r. Dla podatników kwestia wypłat premii pieniężnych na nowo rozgorzała praktycznie od wejścia Polski do UE. Stopniowo krystalizowały się rozbieżne stanowiska organów podatkowych i sądów administracyjnych. I choć nawet stanowiska dominujące na obu tych poziomach ulegały przez lata zmianom, to rzadko aktualne stanowisko organów podatkowych było zbieżne ze stanowiskiem sądów.
Czy takie podejście powodowało rozbieżne rozstrzygnięcia interpretacyjne, które uzyskiwali kontrahenci uczestniczący w jednej transakcji?
Tak. W praktyce, jeśli wystąpiła rozbieżność interpretacji po obu stronach, ujednolicanie podejścia do wypłaty premii wyglądało najczęściej tak, że swoje stanowisko przeforsowywała strona silniejsza ekonomicznie (np. sieci handlowe – w negocjacjach z mniejszymi producentami).
Czy obecnie sądy i fiskus mają nadal sprzeczne poglądy?
Niestety tak. Z jednej strony prezentowane jest stanowisko (preferowane przez sądy), zgodnie z którym osiągnię cia określonego w umowie z kontrahentem pułapu obrotu ani terminowego dokonania płatności nie można uznać za świadczenie usługi ani powiązać z konkretnymi dostawami towarów. Zatem wypłacenie premii jest obojętne z punktu widzenia VAT i wystarczy, aby było udokumentowane za pomocą noty księgowej.
Z drugiej strony organy podatkowe (rzadziej sądy) twierdziły, że bonus warunkowy powinien być uznany za rabat, bo dotyczy wielu konkretnych transakcji zawieranych w określonym czasie i jeśli został udzielony po dokonaniu dostawy, należy wystawić fakturę korygującą.
Uchwała powinna wyznaczyć określony kierunek rozstrzygania spraw przez organy podatkowe i sądy administracyjne. Jakie będzie mieć ona znaczenie?
Uchwały NSA mają moc ogólnie wiążącą, co oznacza, że stanowisko NSA wiąże pośrednio wszystkie składy orzekające sądów administracyjnych i dopóki nie zostanie zmienione, sądy administracyjne powinny je respektować.
Trzeba liczyć się z tym, że do czasu podjęcia uchwały przez NSA sądy będą zawieszać toczące się postępowania w sprawach wypłaty premii pieniężnych i ich konsekwencji w zakresie VAT. Ewentualnie jeśli sąd nie zawiesi sprawy z własnej inicjatywy, może i powinna o to wnieść strona sporu.
Jakie skutki będzie mieć rozstrzygnięcie NSA?
Jeżeli NSA podejmie uchwałę, w której premie pieniężne uzna za rabaty, spowoduje to, że odbiorcy premii, wystawiający noty księgowe, we wcześniejszych rozliczeniach wykazywali zawyżony podatek naliczony (powinni bowiem byli obniżać kwoty VAT naliczonego wynikającego z pierwotnych faktur zakupowych o kwoty wynikające z faktur skorygowanych). Sprzedawcy zaś zawyżali obrót i podatek należny.
Z kolei uznanie przez NSA, że premie pieniężne są operacjami niepodlegającymi VAT, doprowadzi do tego, że sprzedawcy towarów, którzy wystawiali faktury korygujące, we wcześniejszych rozliczeniach wykazali za niski obrót i podatek należny, nabywcy zaś odliczali zaniżone kwoty podatku naliczonego.
W praktyce konsekwencje, jakie przyniesie uchwała, trzeba przeanalizować dla każdego przypadku odrębnie, zważywszy, że wielu podatników – mimo starań – nie stosowało spójnego podejścia do tematu premii pieniężnych (w związku z rozbieżnymi interpretacjami).
Jeżeli jednak strony transakcji wystawiały dokumenty dotyczące premii zgodnie z uzyskanymi interpretacjami indywidualnymi, to mimo odmiennego brzmienia uchwały taka interpretacja daje podatnikowi ochronę, o ile nie zostanie zmieniona lub uchylona.