Już 1 września osoby fizyczne nieprowadzące firmy nie będą musiały się posługiwać numerem identyfikacji podatkowej (NIP). Uproszczone zostały także zasady związane z rejestracją przedsiębiorców - mówi Iwona Sługocka z Izby Skarbowej we Wrocławiu.
Czy od 1 września PESEL całkowicie zastąpi NIP w kontaktach z administracją?
Ostatnio uchwalone zmiany do ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników wskazują, że PESEL będzie równorzędnym z NIP identyfikatorem podatkowym dla pewnej grupy osób. Jeśli podatnik posiada PESEL i nie prowadzi działalności gospodarczej oraz nie jest czynnym podatnikiem VAT, a także nie jest płatnikiem podatków lub składek ubezpieczeniowych, to nie będzie potrzebował już NIP.
To znaczy, że podejmując pierwszą pracę, dostając spadek lub otrzymując rentę, nie musimy wnioskować o nadanie NIP?
Dokładnie tak. Nowa wersja ustawy ma ułatwić życie obywatelom i zwolnić ich z obowiązku częstego odwiedzania urzędu skarbowego.
Ale jeśli podatnik będzie bardzo chciał mieć NIP i złoży wniosek o jego nadanie?
Naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję, w której odmówi nadania numeru identyfikacji podatkowej, czyli NIP.
Do tej pory urzędy skarbowe wymagały, aby w ciągu 7 dni zgłosić każdą zmianę danych osobowych, adresu zamieszkania itd. Czy te informacje przestaną być dla organów skarbowych istotne?
Ustawodawca zniósł 7-dniowy termin na aktualizację danych podatników, którzy będą posługiwać się PESEL. Tym samym wycofał z użytku znany wszystkim zielony formularz NIP-3, w którym można było zaktualizować dane, które nam się zmieniły, np. miejsce zamieszkania. Jednym z założeń zmiany ustawy było wprowadzenie do użytku ogólnopolskiej bazy danych o podatnikach – Centralnego Rejestru Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników (CRP – KEP), która będzie współpracować z systemem PESEL. Wszystkie zmiany danych, które obejmuje baza PESEL, tzw. dane osobowe czy adres zameldowania, będą automatycznie aktualizowane w urzędzie skarbowym.
A co z pozostałymi danymi? Chodzi mi np. o adresy zamieszkania, które dla urzędów skarbowych są ważniejsze niż adresy zameldowania.
Nasz nowy adres zamieszkania wpiszemy po prostu w rocznym zeznaniu PIT lub innym dokumencie, jaki przy okazji będziemy składać w urzędzie skarbowym. Podatnik będzie mógł również zawiadomić o zmianie miejsca zamieszkania na specjalnym formularzu ZAP. Użycie tego druku będzie jednak uzależnione wyłącznie od dobrej woli samego podatnika.
Pozostaje jeszcze kwestia rachunków bankowych. Dość często je zmieniamy, a w urzędach skarbowych namawia się nas do podawania numerów kont ze względu na szybsze i mniej problemowe zwroty nadpłaconych podatków.
To prawda, że urzędy preferują bezgotówkową formę zwrotów z uwagi na ekonomikę przelewów i zminimalizowanie ryzyka nieuprawnionego odbioru pieniędzy, jakie istnieje przy przekazie pocztowym (np. przez nieletniego domownika czy sąsiada). Niestety powiązanie systemu podatkowego z systemem bankowym nie jest na razie możliwe, dlatego nowy numer rachunku bankowego musimy już zgłosić sami. Również do tego będzie służył wspomniany już formularz ZAP-3. Przypomina on trochę NIP-3, tyle tylko, że ma jedną stronę i zawiera jedynie kilka rubryk do wypełnienia.
Czy NIP nadany już osobom fizycznym nieprowadzącym firm straci ważność?
NIP-y nadane na podstawie dotychczasowych przepisów pozostaną przy swoich właścicielach. Jednak nie będzie potrzeby ich używania, a od 1 stycznia 2012 r. nikt nie będzie mógł żądać od nas ich podania. Będą one niejako „uśpione”. Jeśli osoba, której nadano już NIP, otworzy firmę lub zarejestruje się jako podatnik VAT, to uaktywni swój stary NIP, który zastąpi PESEL, przynajmniej w kontaktach z urzędem skarbowym. Nadal obowiązuje zasada jednokrotności nadawania NIP.



Wszystko, co do tej pory powiedzieliśmy, dotyczyło osób fizycznych niebędących przedsiębiorcami, płatnikami składek ubezpieczeniowych i czynnymi podatnikami VAT. Czy podatnik, który będzie chciał założyć firmę, może liczyć na jakieś udogodnienia?
Od 1 lipca obowiązują zmiany w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, do których dostosowano regulacje podatkowe. Dobrze znany klientom jednego okienka formularz EDG-1 został zastąpiony wnioskiem CEIDG. W zasadzie firmę można założyć, nie wychodząc z domu, za pośrednictwem internetu. Wystarczy wypełnić dostępny online wniosek CEIDG-1. Wniosek jest – jak jego poprzednik – wnioskiem zintegrowanym i obsługuje proces rejestracji przed wszystkimi organami w nim uczestniczącymi. Jeśli wniosek złożymy w formie papierowej, wydłużymy proces rejestracji, bo ktoś w gminie będzie musiał go przetworzyć na formę elektroniczną. NIP, jeśli go przedsiębiorca dotąd nie otrzymał, będzie nadawany od ręki. Nadanie NIP staje się czynnością materialno-techniczną, o której efekcie przedsiębiorca zostanie zawiadomiony bez potrzeby wydawania decyzji i zastosowania dotychczasowych procedur formalnych.
Czy podatnicy rejestrujący działalność będą składać dodatkowe dokumenty do skarbówki w celu wybrania formy opodatkowania?
Nie. W formularzu CEIDG dodano pozycje dotyczące wyboru formy opodatkowania.
A co ze zgłaszaniem nowych informacji?
W przypadku przedsiębiorców posługujących się NIP utrzymano obowiązek aktualizacyjny w terminie 7 dni od zmiany danych. Przedsiębiorcy – osoby fizyczne dokonują tych zgłoszeń każdorazowo na formularzu CEIDG bez względu na organ, który jest zainteresowany uzyskaniem nowych informacji.
Czy można mówić o rewolucji w identyfikacji podatników?
Na pewno w sferze rejestracji przedsiębiorców, którzy zgłaszają się do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Pozostałe podmioty objęte obowiązkiem identyfikacyjnym nadal rejestrują się według dotychczas przyjętych rozwiązań.
Jeśli jesteśmy np. rolnikiem ryczałtowym, a więc osobą prowadzącą działalność gospodarczą, ale która nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, nie podlegamy wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Tym samym wniosek o NIP musimy złożyć samodzielnie na druku NIP-1 do naczelnika urzędu skarbowego.
Przedsiębiorcy rejestrujący się w Krajowym Rejestrze Sądowym dokonują zgłoszenia za pośrednictwem KRS. Tutaj krążą wnioski papierowe. Mamy nadzieję, że w przyszłości również proces rejestracji tych podmiotów ulegnie uproszczeniu.
Spółki cywilne i inne podmioty dokonujące zgłoszenia na NIP-2 nadal składają je do naczelnika urzędu skarbowego.
Największe zmiany objęły przedsiębiorców w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Dotychczas możliwe do zastosowania rozwiązania formalne i techniczne powodowały, że chcąc realizować zasady funkcjonowania jednego okienka, organ gminy przekazywał także w formie papierowej kopię wniosku EDG-1 do urzędu skarbowego, który odnotowywał nową działalność na karcie podatnika, nadając mu NIP (jeśli podatnik tego numeru nie posiadał). NIP nadawano decyzją, więc o możliwości jego używania decydowało poprawne pod względem formalnym doręczenie tego dokumentu. Cały proces rejestracji trwał stosunkowo długo, ponieważ obróbka papierowych dokumentów i samo ich przekazywanie między urzędami pochłaniało mnóstwo czasu.
Rewolucja polega m.in. na rezygnacji z papierowej formy składania wniosku. Teraz wystarczy zalogować się na stronie internetowej www.firma.gov.pl i wypełnić wniosek. Można jeszcze wypełnić papierową wersję wniosku, ale będzie się od tego rozwiązania powoli odchodzić. Wniosek trafia bezpośrednio do centralnego systemu, który ewidencjonuje działalności gospodarcze z całej Polski (zniesiono właściwość obowiązującą dla składania wniosków dotyczących działalności gospodarczej). Również urząd skarbowy ma natychmiastowy wgląd do wniosku i jest w stanie zarejestrować nowego przedsiębiorcę we własnym rejestrze. Jeśli prawidłowo wypełnimy wniosek, cały proces rejestracji trwa maksymalnie dwa dni robocze, i to łącznie z nadaniem przedsiębiorcy NIP. O wpisaniu do rejestru przedsiębiorców i ewentualnym nadaniu NIP nowy biznesmen również dowiaduje się online, otrzymując komunikat zwrotny. Otrzyma też z urzędu skarbowego papierowe potwierdzenie nadania NIP.