Rozmawiamy z Hanną Kozłowską, ekspertem z KDA - Przedstawione zmiany w odliczaniu VAT od aut i paliw zostały wprowadzone na okres przejściowy i będą obowiązywać od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r.
1 Od 1 stycznia 2011 r. zmienił się zakres odliczenia VAT przy nabyciu samochodów. Co dokładnie jest nowego?
Zmiany w tym zakresie są konsekwencją decyzji wykonawczej Rady UE z 27 września 2010 r. upoważniającej Polskę do wprowadzenia szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od dyrektywy VAT. Z tego względu niezbędna dla MF stała się nowelizacja przepisów ustawy o VAT, pozwalająca na praktyczne wprowadzenie ograniczeń przy odliczaniu podatku naliczonego.
Zgodnie z art. 3 ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym uchwalonej przez Sejm 3 grudnia 2010 r., w przypadku nabycia samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej ładowności 500 kg i masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 ustawy o VAT, stanowi 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze lub kwoty podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub kwoty podatku należnego od dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca – nie więcej jednak niż 6 tys. zł.
2 Czy to ograniczenie ma zastosowanie do wszystkich pojazdów?
Nie. Tego ograniczenia nie stosuje się do:
1) pojazdów samochodowych mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van;
2) pojazdów samochodowych mających więcej niż jeden rząd siedzeń, które oddzielone są od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą i u których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków, mierzona po podłodze od najdalej wysuniętego punktu podłogi pozwalającego postawić pionową ścianę lub trwałą przegrodę pomiędzy podłogą a sufitem do tylnej krawędzi podłogi, przekracza 50 proc. długości pojazdu;
3) pojazdów samochodowych, które mają otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków;
4) pojazdów samochodowych, które posiadają kabinę kierowcy i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
5) pojazdów samochodowych będących pojazdami specjalnymi w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym o przeznaczeniach wymienionych w załączniku nr 9 do ustawy zmienianej;
6) pojazdów samochodowych konstrukcyjnie przeznaczonych do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą – jeżeli z dokumentów wydanych na podstawie przepisów prawa o ruchu drogowym wynika takie przeznaczenie;
7) przypadków, gdy przedmiotem działalności podatnika jest:
a) odprzedaż tych samochodów (pojazdów) lub
b) oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.
3 Czy jakieś decyzje podatnika pozwolą zachować mu prawo do pełnego odliczenia VAT?
Opisane ograniczenie nie będzie obejmowało sytuacji, w której nabywane pojazdy są przedmiotem działalności gospodarczej podatnika – jeśli dokonuje on ich sprzedaży, wynajmu czy dzierżawy. Jeżeli więc przedmiotem działalności firmy jest handel czy wynajem samochodów, odliczenie będzie przysługiwać w pełnym zakresie.
Nie jest to jednak zgodne z art. 2 decyzji Rady. Przepis ten, który dokładnie tak powinien być wprowadzony, stanowi, że ograniczenia VAT naliczonego nie stosuje się, jeśli:
a) pojazdy zostały zakupione w celu odsprzedaży, wynajmu lub leasingu,
b) pojazdy, zgodnie z kryteriami ustanowionymi w przepisach podatkowych, są przeznaczone głównie do przewozu towarów.
A więc powinien uważać fiskus, kiedy będzie kwestionował pełne prawo do odliczania VAT naliczonego z tytułu nabywanych pojazdów samochodowych. Na podstawie polskiego przepisu odliczenie przysługuje, w sytuacji kiedy przedmiotem działalności podatnika jest handel/wynajem. Zgodnie z decyzją Rady wystarczy, że podatnik wykonuje taką działalność. Poza tym wątpliwe jest, w którym miejscu przepisów podatkowych określone są kryteria, według których pojazdy samochodowe są przeznaczone głównie do przewozu towarów.
4 A jakie zasady będą stosowane do aut, które są przedmiotem np. leasingu?
W przypadku usługobiorców użytkujących samochody osobowe oraz inne pojazdy samochodowe, o których mowa w tym przepisie, na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, kwotę podatku naliczonego stanowi 60 proc. kwoty podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z zawartej umowy, udokumentowanych fakturą. Suma kwot w całym okresie użytkowania samochodów i pojazdów, dotycząca jednego samochodu lub pojazdu, nie może jednak przekroczyć 6 tys. zł.
Znaczenie praktyczne cytowanego przepisu należy rozpatrywać w kontekście brzmienia art. 6 ustawy zmieniającej, zgodnie z którym art. 3 ust. 6 nie stosuje się do pojazdów samochodowych będących przedmiotem umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, w stosunku do których przysługiwało podatnikowi, na dzień poprzedzający dzień wejścia w życie niniejszej ustawy, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od czynszu (raty) lub innych płatności wynikających z takiej umowy i do których nie miał zastosowania art. 86 ust. 7 ustawy zmienianej w art. 1.
Przepis ten ma zastosowanie:
1) w odniesieniu do umowy zawartej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, bez uwzględniania zmian tej umowy po wejściu w życie niniejszej ustawy, oraz
2) pod warunkiem że umowa została zarejestrowana we właściwym urzędzie skarbowym do 31 stycznia 2011 r.
W praktyce oznacza to, że w sytuacji gdy umowa leasingu została zawarta jeszcze w 2010 roku, podatnik w stosunku do uiszczanych w latach 2011 i 2012 rat leasingowych będzie miał prawo do pełnego odliczenia VAT. Nie znajdzie bowiem w takim przypadku zastosowania regulacja przewidująca ograniczenie kwoty odliczenia do 60 proc. raty (nie więcej niż 6 tys. zł przez cały okres użytkowania samochodu). Warunkiem niezbędnym dla możliwości odliczenia pełnej kwoty podatku naliczonego jest jednak to, aby umowa leasingu została zarejestrowana we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym najpóźniej do 31 stycznia 2011 r.
Wymóg formalnej rejestracji umowy jest kluczowym czynnikiem decydującym o możliwości pełnego odliczenia VAT od rat leasingowych samochodów z kratką. Istotna jest także treść umowy, która powinna charakteryzować się jak największym stopniem szczegółowości. Zasadne jest, aby zostały w niej wskazane takie dane, jak cena, model, marka czy kolor. Ponadto warto może postarać się o uzyskanie faktury zaliczkowej z uwagi na przepisy dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego. Istnieje bowiem ryzyko, że urząd skarbowy w przypadku dysponowania samą tylko umową leasingu zakwestionuje prawo do pełnego odliczenia VAT. Nie będzie formalnie miał takiego prawa, jednak wiemy, jak to bywa.
5 Jakie regulacje obowiązują przy odliczaniu VAT od paliwa? Paliwa drożeją, odliczenia VAT nie ma... koszty ponosi przedsiębiorca...
Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu tego typu samochodów. Oznacza to, że od 1 stycznia 2011 r. obowiązuje zakaz odliczenia VAT od paliwa nabywanego do samochodów z kratką. Nie obowiązuje w przypadku nabycia paliwa zasada ochrony praw nabytych – nawet jeśli pojazdy, do których napędu paliwo jest wykorzystywane, zostały nabyte przed dniem wprowadzenia ograniczenia w odliczeniu VAT, podatnicy będą obciążeni koniecznością uiszczenia podatku od towarów i usług naliczonego w związku z zakupem paliwa w pełnej wysokości.
6 Opisane ograniczenia zostały wprowadzone tylko na pewien czas. Kiedy znikną z ustawy?
Przedstawione zmiany zostały wprowadzone na okres przejściowy i będą obowiązywać od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2012 r. (mimo że decyzja daje możliwość wprowadzenia ograniczenia do 31 grudnia 2013 r.). Od 1 stycznia 2013 r. przedsiębiorcy będą uprawnieni do odliczenia VAT według nowych zasad. Nowe przepisy zostały sformułowane w dodanym art. 86a. Oczywiście część zasad pozostaje bez zmian, a część jest całkowicie nowa. Nie wydaję się, aby niektóre z nich były zgodne z decyzją Rady (np. nowe kryteria ładowności).