TRZY PYTANIA DO... PAWŁA NOCZNICKIEGO, doradcy podatkowego, starszego konsultanta accreo taxand - Zgodnie z wyrokiem NSA z 7 lipca 2009 r. jeżeli podatnik wykonał w danym okresie czynność opodatkowaną prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym przysługuje już w okresie, w którym ta czynność została wykonana, nawet jeżeli obowiązek podatkowy dla tej czynności powstaje w kolejnym okresie rozliczeniowym. Co to oznacza dla podatników?
● Zgodnie z wyrokiem NSA z 7 lipca 2009 r. jeżeli podatnik wykonał w danym okresie czynność opodatkowaną prawo do zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym przysługuje już w okresie, w którym ta czynność została wykonana, nawet jeżeli obowiązek podatkowy dla tej czynności powstaje w kolejnym okresie rozliczeniowym. Co to oznacza dla podatników?
– Płaszczyzną sporu z organami podatkowymi były przepisy obowiązujące przed 1 grudnia 2008 r. Z orzeczenia NSA z 7 lipca 2009 r. (sygn. akt I FSK 676/08) wynika, że do uzyskania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym nie było wymagane wykazanie podatku należnego w danym okresie. Wystarczający był tu fakt, że czynności opodatkowane zostały w tym okresie wykonane. Wyrok ten potwierdza więc, że podatnicy, już w okresie, w którym wykonywali czynności opodatkowane, mogli w deklaracji wnioskować o bezpośredni zwrot podatku naliczonego, zamiast dokonywać przeniesienia tej kwoty na następny okres rozliczeniowy, aż do momentu wykazania podatku należnego, na co często wskazywały organy podatkowe. Tymczasem moment wykonania czynności opodatkowanych i moment wykazania z tego tytułu podatku należnego mogą się istotnie różnić, np. w przypadku takich usług, jak najem i dzierżawa, co w praktyce uniemożliwiało podatnikom przez długi okres odzyskanie VAT zapłaconego przy nabyciu towarów i usług wykorzystywanych w działalności gospodarczej.
● Co w tym zakresie stanowi prawo UE lub orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości?
– Orzeczenie NSA pozostaje w zgodzie z przepisami dyrektywy VAT, z której co do zasady wynika zakaz ograniczenia prawa do odliczenia pod względem zakresu przedmiotowego, ale i czasu. Na kwestię neutralności VAT, wyrażającej się w niemożliwości odmowy zwrotu nadwyżki podatku naliczonego, wielokrotnie zwracał uwagę ETS, w których wskazał, że sprzeczne z zasadą neutralności i VI Dyrektywą jest uzależnianie odzyskania podatku naliczonego od rozpoczęcia prowadzenia czynności opodatkowanych. W sprawie INZO (C-110/94) Trybunał stwierdził natomiast, że uprawnienie to pozostaje aktualne, nawet jeżeli ostatecznie żadne czynności opodatkowane nie zostaną faktycznie podjęte. Skoro ETS dopuszcza odzyskanie podatku naliczonego w sytuacjach, gdy dany podmiot wcale nie wykonał czynności opodatkowanych, to tym bardziej konieczny jest zwrot podatku, gdy takie czynności są wykonywane w danym okresie, a tylko moment powstania obowiązku podatkowego jest przesunięty.
Co to orzeczenie oznacza dla przedsiębiorców w praktyce?
– Wyrok dotyczy stanu prawnego sprzed 1 grudnia 2008 r., a od tego momentu ustawodawca już wprost dopuścił możliwość uzyskania zwrotu podatku naliczonego, gdy w danym okresie żadne czynności opodatkowane nie były wykonywane, co może sugerować, że wyrok ma znaczenie wyłącznie do przeszłych okresów. W ustnym uzasadnieniu NSA podkreślił jednak kwestię neutralności VAT, co nierzadko wciąż jest pomijane przez organy podatkowe. Sąd zwrócił również uwagę na prymat literalnej wykładni przepisów VAT, podczas gdy organy często starają się odwoływać do wykładni celowościowej lub systemowej, gdy jest ona korzystniejsza dla fiskusa, tak jak ma to np. miejsce w sporach dotyczących nieodpłatnych przekazań. Wydaje się więc, że wyrok ten może mieć szersze znaczenie, a argumenty NSA zawarte w tym wyroku mogą posłużyć do obrony stanowiska również w innych sporach z organami podatkowymi.