Cała Izba Gospodarcza Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie 21 sędziów 22 czerwca 2011 r. podjęła bardzo ważną uchwałę (sygn. akt I GPS 1/11) w sprawie rozumienia nadpłaty, o której mowa w art. 72 Ordynacji podatkowej. Uchwała została podjęta w odpowiedzi na zagadnienie prawne przekazane przez skład orzekający trzyosobowy Izby Gospodarczej NSA postanowieniem z 3 lutego 2011 r. (sygn. akt I GSK 262/10). Jakie wnioski płyną z uchwały NSA?
Zagadnienie prawne przedstawione całej Izbie NSA brzmiało: czy w rozumieniu art. 72 par. 1 pkt. 1 Ordynacji podatkowej jest nadpłatą kwota podatku akcyzowego uiszczona z tytułu sprzedaży energii elektrycznej w sytuacji, w której ten, kto ją uiścił, nie poniósł z tego tytułu uszczerbku majątkowego. Cała Izba NSA podjęła następującą uchwałę: w rozumieniu art. 72 par. 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej nie jest nadpłatą kwota podatku akcyzowego uiszczona z tytułu sprzedaży energii elektrycznej w sytuacji, w której ten kto ją uiścił, nie poniósł z tego tytułu uszczerbku majątkowego. Podjęta przez całą Izbę NSA uchwała wzbudziła spore kontrowersje w samym składzie orzekającym. Na 21 sędziów za podjęciem uchwały głosowało 13 sędziów, natomiast aż 8 zgłosiło zdania odrębne.
Co spowodowało tak mocny brak wspólnego poglądu na rozważane zagadnienie? Otóż przedmiotowa uchwała, chociaż odnosi się tylko do zagadnienia nadpłaty w podatku akcyzowym pobieranego od dystrybucji energii elektrycznej, przez nową wykładnię art. 72 Ordynacji podatkowej zmienia sytuację podatnika starającego się o zwrot nadpłaty. Otóż uchwała ta wprowadza do polskiego prawa nową przesłankę, której spełnienie jest niezbędne do zwrotu nadpłaty. Jest to konieczność poniesienia przez podatnika uszczerbku majątkowego przy zapłacie podatku, rozumianego jako nieprzerzucenie kosztu podatku przez podatnika na swoich kontrahentów, co w działalności gospodarczej jest dążeniem każdego podatnika, nie tylko w zakresie podatków pośrednich, ale także bezpośrednich. Obecnie podatnik, który będzie się starał o zwrot nadpłaty powinien – zgodnie z tą uchwałą – wykazać, że koszt podatku nie przerzucił na swoich kontrahentów.