W praktyce działalności gospodarczej zdarza się, że w wyniku przekształceń własnościowych pojawia się problem opodatkowania VAT udziałów własności w nieruchomości. Czy zniesienie współwłasności przy jednoczesnym orzeczeniu dopłaty można kwalifikować jako dostawę towarów?
Rozstrzygnięcie tego problemu wymaga odpowiedzi na pytanie, czy udziały takie mogą być uznane za towar. Ostatnio orzeczenie w tej kwestii wydał WSA w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 1942/10).
Sprawa dotyczyła osoby fizycznej, która w 1999 roku nabyła nieruchomość w postaci gruntu wraz z budynkiem, na zasadzie współwłasności z inną osobą, dzieląc udziały po 50 proc. Połowę nieruchomości zaadaptowano na potrzeby działalności gospodarczej prowadzonej w formie dwuosobowej spółki cywilnej, również w proporcji udziałów po 50 proc. Następnie w 2007 roku spółka cywilna została rozwiązana, dokonano również stosownych rozliczeń podatkowych w zakresie VAT i PCC. Współwłasność nieruchomości została zaś zniesiona w 2010 roku na drodze sądowej, przez podział rzeczy wspólnej z zasądzeniem na rzecz jednego ze współwłaścicieli określonej kwoty pieniężnej tytułem wyrównania wartości udziałów. Współwłaściciel, na rzecz którego zasądzona została dopłata wyrównująca udziały, kontynuował prowadzenie działalności gospodarczej. Powstał problem, czy z tytułu otrzymanej dopłaty powinien wystawić fakturę VAT.
Organy podatkowe uznały, że czynność zniesienia współwłasności nieruchomości z orzeczeniem dopłaty stanowi odpłatną dostawę towarów podlegającą opodatkowaniu, którą należy udokumentować fakturą VAT.
Innego zdania był WSA w Warszawie, który przyznał rację podatnikowi. Zdaniem sądu udział we współwłasności nieruchomości nie może być uznawany za towar w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. W konsekwencji zniesienie współwłasności nieruchomości z orzeczeniem dopłaty nie stanowi odpłatnej dostawy towarów. Ustawa o VAT zawiera samodzielną definicję towaru i jego dostawy, wobec czego nie ma podstaw, by wywodzić ją z przepisów innych ustaw, w tym z kodeksu cywilnego.