Przepisy o niedostatecznej kapitalizacji ze względu na wąski zakres podmiotowy rzadko znajdują zastosowanie w praktyce. Jednak ich uważna lektura może zdezorientować czytelnika. Dlaczego?
Analiza art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy o CIT prowadzi do następujących wniosków: w przypadku pożyczek od udziałowców posiadających co najmniej 25 proc. udziałów pożyczkobiorcy, jeżeli wartość zadłużenia pożyczkobiorcy względem tych udziałowców i innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów udziałowca pożyczkobiorcy przekroczy trzykrotność kapitału pożyczkobiorcy, odsetki od pożyczki od udziałowców od tej części pożyczki od udziałowców, która przekracza trzykrotność kapitału pożyczkobiorcy nie są kosztem uzyskania przychodu.
Niedoskonałość tej regulacji polega na tym, że w hipotezie tego przepisu jeden z warunków jego stosowania jest zbędny. Konkretnie chodzi o wielkość zadłużenia pożyczkobiorcy u udziałowcy udziałowca. Zadłużenie to w żaden sposób nie rzutuje na stosowanie tych przepisów. Innymi słowy, sytuacja spółki, która jest zadłużona tylko u bezpośredniego udziałowca, nie zmieni się, jeżeli spółka ta dodatkowo zadłuży się u udziałowca udziałowca. I na odwrót, jeżeli spółka jest zadłużona u spółki-matki i spółki-babci, to spłata zadłużenia względem tej drugiej w żaden sposób nie będzie rzutować na potrącalność odsetek z perspektywy przepisów o niedostatecznej kapitalizacji.
Jest tak, ponieważ przy obliczaniu limitów kapitalizacji w ostatecznym rozrachunku brane jest pod uwagę tylko i wyłącznie zadłużenie u bezpośredniego udziałowca i wysokość kapitału zakładowego pożyczkobiorcy. Mimo że w przepisie mowa jest o zadłużeniu u spółki-babci jako elemencie mogącym wpłynąć na zastosowanie przepisów, to jednak wielkość tego zadłużenia nie ma żadnego praktycznego znaczenia.
Omawiane przepisy mogą być mylące, gdyż część tekstu ustawowego jest zbędna. Regulacja ta ma już swoją historię i jak dotąd nie zwrócono na to uwagi i nie dokonano odpowiedniej zmiany. Zapewne dlatego, że ograniczenia te mają bardziej fasadowy niż praktyczny charakter.
not. EM