Naczelny Sąd Administracyjny 15 października 2009 r. postanowił przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne następującej treści: czy przepisy działu III rozdziału 9 – Nadpłata ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.), w szczególności zaś art. 72 par. 1 pkt 1 tej ustawy, w zakresie, w jakim nie warunkują stwierdzenia nadpłaty podatku akcyzowego i jej zwrotu od tego, kto poniósł ciężar ekonomiczny tego podatku, są zgodne z art. 2 konstytucji. Jakiej odpowiedzi udzielił trybunał?
Postanowieniem z 29 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia. Otóż Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że rozróżnia zaniechania ustawodawcze oraz pominięcia ustawodawcze. Zaniechanie ustawodawcze występuje w sytuacji, gdy ustawodawca w ogóle nie ustanowił określonych regulacji prawnych, których wprowadzenie do systemu prawnego jest – zdaniem podmiotu inicjującego kontrolę zgodności z konstytucją – konieczne z punktu widzenia konstytucji. Trybunał konsekwentnie przyjmuje, że nie ma kognicji do orzekania w sprawach tego rodzaju.
Z kolei pominięcie ustawodawcze, rozumiane jako wprowadzenie regulacji niepełnej, jest poddawane przez Trybunał ocenie zgodności z konstytucją. Trybunał Konstytucyjny uznał, co wydaje się bardzo istotne w sprawie, że obowiązujące przepisy dotyczące nadpłaty realizują jeden z możliwych modeli tej instytucji, w konsekwencji Naczelny Sąd Administracyjny nie kwestionował braku konstytucyjnie wymaganego elementu obowiązującej normy prawnej, lecz przyjęcie przez ustawodawcę określonego rozwiązania normatywnego dotyczącego nadpłaty podatku w miejsce innego rozwiązania.
Trybunał Konstytucyjny uznał zatem, że zachodzi przypadek zaniechania ustawodawczego, które nie podlega jego kognicji, a w takiej sytuacji postępowanie podlega umorzeniu (sygn. akt P 45/09).
not. EM