Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania odnoszą się do tzw. niezależnego agenta w postanowieniach art. 5. Kim jest niezależny agent?
Wzorem Modelowej Konwencji OECD (MK OECD) o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodu i majątku, art. 5 ust. 6 stanowi, że nie uważa się, iż przedsiębiorstwo posiada zakład w danym umawiającym się państwie tylko z tego powodu, że wykonuje ono w tym państwie czynności przez maklera, generalnego komisanta albo przez jakiegokolwiek innego niezależnego przedstawiciela, pod warunkiem że te osoby działają w ramach swojej zwykłej działalności. Jest to rozwinięcie dyspozycji art. 5 ust. 5 MK OECD, zgodnie z którym jeżeli osoba, z wyjątkiem niezależnego przedstawiciela, działa w imieniu przedsiębiorstwa oraz ma i zwyczajowo wykonuje pełnomocnictwo do zawierania umów w danym umawiającym się państwie w imieniu przedsiębiorstwa, to uważa się, że przedsiębiorstwo to posiada w tym państwie zakład, w zakresie każdego rodzaju działalności, jaką osoba ta podejmuje dla tego przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo z państwa A prowadzące działalność handlową w państwie B za pośrednictwem podmiotu spełniającego kryteria uznania za tzw. niezależnego agenta nie może podlegać opodatkowaniu w państwie B z tytułu takiej działalności, o ile taki niezależny agent/przedstawiciel wykonuje czynności w ramach swej zwykłej działalności. Niezależność danej osoby w odniesieniu do przedsiębiorstwa, na rzecz którego działa, zależy od zakresu jej umocowania wobec tego przedsiębiorstwa. O niezależności można mówić wtedy, gdy taki agent/przedstawiciel nie jest poddany szczegółowym instrukcjom ani kontroli ze strony reprezentowanego przedsiębiorstwa, lecz jedynie odpowiada za ekonomiczne wyniki pracy na rzecz tego podmiotu. Ważnym czynnikiem oceny, czy dany przedstawiciel jest niezależny, jest – zgodnie z komentarzem do MK OECD – liczba przedsiębiorstw, które dany agent/przedstawiciel reprezentuje. Działalność prawie wyłącznie na rzecz jednego podmiotu przez długi okres może przemawiać przeciwko uznaniu takiego agenta za niezależnego i raczej uzasadniać uznanie go za zakład zagranicznego przedsiębiorstwa, ze wszystkimi konsekwencjami podatkowymi tego faktu.