Transakcje opcyjne to kontrakty dające ich posiadaczowi prawo do nabycia lub sprzedaży danego dobra po z góry określonej cenie. Kiedy powstaje przychód z tej transakcji?
Prawo to może być zrealizowane zależnie od treści umowy w dniu wygaśnięcia opcji lub w dowolnym dniu od daty zawarcia kontraktu opcyjnego do daty wygaśnięcia włącznie, ewentualnie w kilku ściśle określonych datach. Wykonanie kontraktu jest natomiast niezależne od samej czynności wystawienia opcji. Z reguły odbywa się poprzez wypłatę na rzecz nabywcy opcji, określonej kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy umówioną ceną określonego dobra a jego ceną bieżącą.
W praktyce są wątpliwości co do tego, czy kwota przychodu stanowiąca efekt rozliczenia instrumentu pochodnego powinna być opodatkowana w spółce kapitałowej, na zasadach ogólnych (z działalności gospodarczej) czy tez zgodnie z zasadą wynikającą z art. 12 ust. 3e ustawy o CIT, tj. w dacie faktycznej zapłaty przez kontrahenta.
Dla przykładu wskazać można interpretację wydaną przez dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie (nr IPPB3 423-451/09-2/IB), który nie zgadzając się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez bank, uznał, że przychód podatkowy w odniesieniu do opcji walutowych powstaje zgodnie z art. 12 ust. 3a ustawy o CIT, w dniu realizacji opcji. Za nieprawidłowe uznał natomiast stanowisko banku, że należy go rozpoznać z chwilą otrzymania zapłaty. Art. 12 ust. 3e ma bowiem zastosowanie jedynie w odniesieniu do tych kategorii przychodów, do których nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d.
WSA w Warszawie w wyroku z 21 września 2010 (sygn. akt III SA/Wa 112/10) podzielił jednak stanowisko banku. Sąd podkreślił, że istotą transakcji opcyjnej nie jest zbycie rzeczy, prawa majątkowego lub wykonanie usługi, lecz wykonanie (realizacja) uprawnienia wynikającego z umowy. Celem kontraktu jest dokonanie transakcji na ustalonych warunkach i związany z tym zysk lub strata. Także przychód nie jest skutkiem zbycia rzeczy, prawa majątkowego, wykonania usługi, lecz skutkiem wykonania przysługującego uprawnienia, które zostało wpisane w treści zawartej uprzednio umowy opcyjnej i należy do jej istotnych postanowień.