Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania wyodrębniają różne kategorie dochodów. Są w nich regulacje dotyczące dochodów z pracy, działalności gospodarczej czy praw majątkowych. Osoby, które uzyskują dochody za granicą, poza krajowymi przepisami podatkowymi muszą wziąć pod uwagę odpowiednie artykuły umów podatkowych. Chodzi oczywiście o przepisy dotyczące danych kategorii dochodów. Jak na podstawie tych umów rozliczane będą dochody studentów, praktykantów i pracowników naukowych?
Dochody uzyskiwane przez studentów, praktykantów i pracowników naukowych są odmiennie traktowane w międzynarodowych umowach podatkowych. Modelowa Konwencja OECD adresuje jedynie kwestie opodatkowania studentów i praktykantów. W skrócie – zasadą jest tutaj zwolnienie od opodatkowania dochodów studentów/praktykantów z tytułu stypendiów uzyskiwanych z państwa, którego rezydentami byli oni bezpośrednio przed przybyciem do państwa, w którym podjęli studia lub naukę/praktykę. Inne kategorie dochodu otrzymywanego przez te osoby nie są odrębnie uregulowane, a więc podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach. Oznacza to, że np. dochód z tytułu pracy najemnej, wykonywanej w państwie, gdzie dany student/praktykant, studiuje lub odbywa praktykę, będzie tam w pełni opodatkowany.
Przepisy Modelowej Konwencji OECD nie odnoszą się natomiast do sprawy dochodów nauczycieli czy też pracowników naukowych. Tym nie mniej, wiele umów dwustronnych zawiera szczególne regulacje dotyczące tego rodzaju dochodów. Zwykle umowy przewidują w tym zakresie okresowe zwolnienia podatkowe.
Spośród polskich umów podatkowych warto wspomnieć o umowie ze Stanami Zjednoczonymi z 1974 roku, która w art. 17 reguluje opodatkowanie nauczycieli, a w art. 18 wprowadza szczegółowe zasady opodatkowania studentów i praktykantów, m.in. wprowadzając kwotowe zwolnienia od opodatkowania w wysokości od 2 tys. do 10 tys. dolarów.

Dr Janusz Fiszer, partner w Kancelarii Prawnej White & Case i docent UW