Podatnika, który za wcześnie rozliczył VAT, i tego, który spóźnił się z odliczeniem, nie można ukarać sankcją VAT. Dodatkowe zobowiązanie należy stosować racjonalnie.
ORZECZENIE
Spółka dokonała importu maszyny drukarskiej. Podatek związany z tą transakcją rozliczyła w grudniu 2003 r. Jednak organy podatkowe uznały, że spółka popełniła błąd i podatek rozliczyła za późno. Podatek należało rozliczyć w październiku, a najpóźniej w listopadzie. Jednocześnie organy podatkowe zastosowały sankcję w postaci dodatkowego zobowiązania (już pod rządami nowej ustawy o VAT).
Spółka nie chciała zgodzić się na zastosowanie dodatkowego zobowiązania, uznając, że polskie przepisy są niezgodne z przepisami UE.
Sąd I instancji uznał, że polskie przepisy nie naruszają regulacji unijnych, ale uwzględnił skargę spółki. Sąd zwrócił uwagę, że sankcja została nałożona, choć spółka miała co do zasady prawo odliczyć VAT. Nieodliczenie VAT w terminie spowodowało, że powstała nadpłata za październik 2003 r. i zaniżenie zobowiązania za grudzień 2003 r. W ocenie sądu, mimo że podatek został rozliczony za późno, fiskus nie miał prawa zastosować sankcji. Skarb Państwa nie tylko nie doznał uszczerbku, lecz także uzyskał korzyść, bo mógł dysponować kwotą zawyżonego zobowiązania za październik 2003 r. Odnosząc się do wyłączenia zastosowania sankcji przewidzianej w art. 109 ust. 7 pkt 2 ustawy o VAT, sąd uznał, że dotyczy on zarówno sytuacji, gdy podatnik odliczył VAT za wcześnie, jak i za późno.
Organ podatkowy zaskarżył wyrok do NSA. Wskazał, że sąd I instancji dokonał rozszerzającej wykładni wyjątku od zasady nakładania sankcji. Sporny przepis dotyczy tylko wcześniejszego zadeklarowania podatku. Nie można więc, stosując analogię, rozciągać tego wyłączenia na przypadki spóźnionego rozliczenia VAT.
Sąd kasacyjny nie zgodził się jednak z tą argumentacją. W ocenie sądu, w określonych sytuacjach, analogia w prawie podatkowym jest dopuszczalna. W sprawie słusznie też zastosowano wykładnię celowościową. Sankcja w VAT ma charakter prewencyjny, dlatego nie należy jej stosować w sytuacjach, gdy nie doszło do faktycznego uszczuplenia należności skarbu państwa. NSA wskazał dodatkowo na konstytucyjną zasadę proporcjonalności oraz zmierzanie do racjonalnego stosowania sankcji VAT.
Wyrok jest prawomocny.
Sygn. akt I FSK 1961/07