Na gruncie samego brzmienia art. 7 ust. 1 ustawy o VAT wydawało się oczywiste, że ustanowienie użytkowania wieczystego należy uznać za dostawę towarów, niemniej pojawiały się poglądy, że ustanowienie użytkowania wieczystego należy uznać raczej za świadczenie usług. Czy znowelizowana ustawa o VAT rozwiązuje ostatecznie ten problem?
dr JANUSZ MARCINIUK
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy
Problem ten rozwiązał już wcześniej NSA, który w uchwale 7 sędziów z 8 stycznia 2007 r. (sygn. akt I FPS 1/06) jednoznacznie, trafnie uznał, że ustanowienie użytkowania wieczystego stanowi na gruncie ustawy o VAT dostawę towarów. Ustawodawca w nowelizacji ustawy o VAT z 7 listopada potwierdza jedynie, że oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów (nowy art. 7 ust. 1 pkt 6).
Ustawodawca wprowadza również istotny w praktyce przepis odnoszący się do zbycia, zarówno użytkowania wieczystego, jak i praw, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 5 (np. spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego). Dotychczas ustawodawca za dostawę towarów uznawał wprost ustanowienie czy przekształcenie tych praw, nie precyzował natomiast, czy ich zbycie także stanowi dostawę towarów. Jednoznaczne dookreślenie, że zbycie np. spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego stanowi dostawę towarów jest niewątpliwie właściwą zmianą. Warto także zwrócić uwagę na dwa inne nowe przepisy dotyczące użytkowania wieczystego. Przede wszystkim zgodnie z nowym art. 19 ust. 16b ustawy o VAT obowiązek podatkowy w przypadku oddania gruntu w użytkowanie wieczyste powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty nie później jednak niż z upływem terminu płatności poszczególnych opłat z tego tytułu. W pewnym sensie można więc uznać, że o ile oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, o tyle obowiązek podatkowy powstaje w sposób charakterystyczny dla świadczenia usług polegających na udostępnieniu majątku. Wydaje się jednak, iż zważywszy na charakter prawny użytkowania wieczystego, była to jedyna formuła, którą ustawodawca mógł przyjąć. Natomiast zgodnie z art. 29 ust. 5b ustawy o VAT w przypadku gdy dochodzi do oddania w użytkowanie wieczyste gruntu jednocześnie z dostawą budynków lub budowli trwale z gruntem związanych (względnie ich części), z podstawy opodatkowania dostawy budynków, budowli lub ich części wyodrębnia się wartość użytkowania wieczystego. Regulacja ta jest naturalną konsekwencją art. 19 ust. 16b ustawy o VAT tworzącego w szczególny sposób obowiązek podatkowy w przypadku oddania gruntów w użytkowanie wieczyste. Warto przy tym zaznaczyć, że oba przepisy odnoszą się jedynie do oddania gruntów w użytkowanie wieczyste. Te szczególne rozwiązania nie znajdą zastosowania w przypadku zbycia prawa użytkowania wieczystego.