Jeśli nabycie towarów handlowych, np. gruntów, nastąpiło w drodze darowizny (nieodpłatnie), wartość tych towarów nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.



JAKI PROBLEM ROZSTRZYGNĘŁA IZBA: Podatnik otrzymał w 2002 roku grunty w darowiźnie od rodziców. Obecnie zamierza rozpocząć działalność gospodarczą (jako osoba fizyczna) w zakresie budowy na tych gruntach domów jednorodzinnych, a następnie sprzedaży tych domów wraz z przynależnymi im częściami gruntów. Grunty zostaną objęte spisem z natury sporządzonym na dzień rozpoczęcia działalności gospodarczej. Podatnik będzie prowadził podatkową księgę przychodów i rozchodów. Czy wartość rynkowa gruntów otrzymanych w darowiźnie będzie stanowiła koszt uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych w momencie rozpoczęcia działalności gospodarczej?
ODPOWIEDŹ IZBY: Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PIT. Wartość towarów handlowych nabytych w drodze darowizny (nieodpłatnie) nie może stanowić kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, albowiem nabycie tych towarów nie wiąże się z poniesieniem wydatku.
U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami uzyskania powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Kolumna 10 księgi podatkowej jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych według cen zakupu. Przy czym ceną zakupu jest cena, jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku, pomniejszona o podatek od towarów i usług, podlegający odliczeniu zgodnie z odrębnymi przepisami, a przy imporcie powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz opłaty celne dodatkowe, obniżona o rabaty, inne podobne obniżenia, w przypadku zaś otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku - wartość odpowiadająca cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika. Skoro kolumna 10 podatkowej księgi przychodów i rozchodów służy do ewidencjonowania zakupu m.in. towarów handlowych według cen zakupu, to nieprawidłowe jest ewidencjonowanie w tej kolumnie wartości towarów handlowych otrzymanych w darowiźnie (nieodpłatnie). Z uwagi na brak innych możliwości zaewidencjonowania wartości towarów handlowych otrzymanych w drodze darowizny, wartość tych towarów należy wpisać w kolumnie 16: Uwagi w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, która przeznaczona jest do wpisywania innych zaszłości gospodarczych poza wymienionymi w kolumnach 1-14, co umożliwi prawidłowe ich rozliczanie.
Podatnicy są zobowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. Towary handlowe objęte spisem z natury powinny być wycenione według cen zakupu lub nabycia albo wg cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia.
Podatnik powinien ująć otrzymane w drodze darowizny towary handlowe (grunty) w remanencie początkowym, a wartość tego remanentu wpisać do podatkowej księgi przychodów i rozchodów jako pierwszą pozycję. Ponownie podkreślić jednak należy, że skoro nabycie towarów handlowych nastąpiło w drodze darowizny (nieodpłatnie), wartość tych towarów nie może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Pomimo zatem ciążącego na podatniku obowiązku ujęcia tych towarów w remanencie sporządzonym na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego ich wartość wynikająca z wyceny nie może być brana pod uwagę, przy ustaleniu dochodu stanowiącego podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej.
Interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 września 2008 r. (nr ITPB1/415-380/08/DP)
OPINIA
EWA OPALIŃSKA
doradca podatkowy w kancelarii Gide Loyrette Nouel
Interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy jest prawidłowa. Rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów w definicji ceny zakupu ujmuje również sytuację otrzymania składnika majątku w drodze darowizny lub spadku, wskazując, że w tym przypadku ceną nabycia jest wartość odpowiadającą cenie zakupu takiego samego lub podobnego składnika. Może to prowadzić do mylnego wniosku, że w kolumnie 10, zgodnie z rozporządzeniem, przeznaczonej do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych według cen zakupu, ujmuje się również darowizny towarów handlowych.
Jednak w rozporządzeniu wyraźnie mowa o zakupie towarów, w związku z czym nie powinno być wątpliwości, że zwrot ten nie dotyczy darowizn. W konsekwencji ujmowanie darowizn towarów handlowych w kolumnie 16 jest prawidłowe.
Definicja ceny zakupu zawarta w rozporządzeniu może również sugerować, że w przypadku przyszłej sprzedaży towarów handlowych, otrzymanych w darowiźnie, podatnik będzie miał prawo zaliczyć ich wartość z dnia nabycia do kosztów uzyskania przychodów. Jednak, opierając się na ogólnych zasadach kwalifikacji wydatków jako kosztów podatkowych, należy uznać, że w przypadku nabycia w darowiźnie towarów handlowych nie zostanie spełniony podstawowy warunek - poniesienie kosztu.