Można za takie uznać towary, których wartość nie przekracza 100 zł, o ile jest prowadzona ewidencja pozwalająca na ustalenie tożsamości obdarowanych osób. Jednak w praktyce trudno wymagać, aby miało to miejsce podczas targów czy konferencji.
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w ustawie o VAT opodatkowaniu podlegają czynności dokonywane za wynagrodzeniem, ale również czynności bez wynagrodzenia. W sposób oczywisty przepisy stawiają w niekorzystnej sytuacji podatników, którzy dokonują nieodpłatnych wydań towarów, gdyż ciężar VAT muszą co do zasady pokryć z własnej kieszeni.
Aby złagodzić dolegliwość związaną z opodatkowaniem nieodpłatnego wydania towarów, ustawodawca przewidział wyłączenie z opodatkowania prezentów o małej wartości i próbek. Ich nieodpłatne przekazanie, na warunkach określonych w ustawie, nie podlega VAT nawet w sytuacji, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego przy ich nabyciu. Czym są prezenty o małej wartości i próbki, i na jakich warunkach można dokonać ich nieodpłatnego przekazania?
Limit kwotowy
Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług przez prezenty o małej wartości rozumie się przekazywanie przez podatnika jednej osobie towarów:
1) o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł, jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,
2) których przekazania nie ujęto w ewidencji, o której mowa w pkt 1, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł.
Wprowadzenie limitu kwotowego określającego maksymalną wartość prezentu o małej wartości jest zgodne z dyrektywą 2006/112/WE (Dz.Urz. z 2006 r. L 347, s. 1). W wyroku z 30 września 2010 r. w sprawie C-581/08 EMI Group Ltd, Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, że wspomniane limity należy rozumieć w ten sposób, iż nie stoją one na przeszkodzie temu, aby przepisy krajowe przewidywały ograniczenie pieniężne w odniesieniu do prezentów przekazywanych na rzecz tej samej osoby w okresie dwunastomiesięcznym lub też stanowiących część serii kolejnych prezentów.
Warto wiedzieć, że obecnie warunkiem uznania towarów o wartości nieprzekraczającej 100 zł za nieopodatkowane prezenty o małej wartości jest prowadzenie ewidencji pozwalającej na ustalenie tożsamości obdarowanych osób. Wprowadzenie przedmiotowego wymogu należy uznać za nadmierną uciążliwość administracyjną. W praktyce trudno bowiem wymagać od przedsiębiorcy, aby prowadził taką ewidencję podczas targów czy konferencji. Ustawa nie określa żadnych szczególnych wymogów prowadzenia przedmiotowej ewidencji. Za wystarczające należy więc uznać prowadzenie ewidencji zawierającej wyłącznie imiona i nazwiska osób, jak również wartość przekazanych im towarów w ciągu roku podatkowego. Podatnicy nie mają obowiązku podawania innych danych indywidualizujących obdarowane osoby, jak np. adres zamieszkania/siedziby, PESEL, NIP.
Obowiązek prowadzenia ewidencji nie wystąpi, gdy jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), który przekazujemy, nie przekracza 10 zł. Co ważne, limit 10 zł odnosi się do ceny pojedynczego prezentu, a nie do sumy wszystkich podarunków. Jeżeli więc przedsiębiorca nieodpłatnie przekaże jednemu kontrahentowi 20 notesów o cenie jednostkowej 9,50 zł każdy, w dalszym ciągu mamy do czynienia z prezentem o małej wartości, pomimo że łączna wartość przekazanych towarów wynosi 190 zł. Definicja prezentu o małej wartości odwołuje się bowiem do jednostkowej ceny nabycia lub jednostkowego kosztu wytworzenia prezentu.
Nieodpłatne próbki
Kolejną grupą towarów, których nieodpłatne przekazanie nie podlega opodatkowaniu VAT, są próbki. Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług przez próbkę rozumie się identyfikowalny jako próbka egzemplarz towaru lub jego niewielką ilość, które pozwalają na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci. Warto przy tym pamiętać, że ich przekazanie (wręczenie) przez podatnika:
● ma na celu promocję tego towaru oraz
● nie służy zasadniczo zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego w zakresie danego towaru, chyba że zaspokojenie potrzeb tego odbiorcy jest nieodłącznym elementem promocji tego towaru i ma skłaniać go do zakupu promowanego towaru.
Przede wszystkim warto zaznaczyć, że ustawodawca nie określa górnej granicy wartości próbek, tak jak czyni to w odniesieniu do prezentów. Nie ma więc przeszkód, aby za próbkę uznać towar o znacznej wartości. Może się zdarzyć, że podatnik będzie przekazywał zarówno próbki, jak i prezenty. Wówczas wartości próbek nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu kwot granicznych istotnych dla przekazania prezentów.
Wątpliwości budzi natomiast przyjęcie przez ustawodawcę, że przez próbkę należy rozumieć „niewielką ilość” towarów. Dla jednego przedsiębiorcy niewielką ilością będzie 1000 sztuk tego samego towaru, a dla innego – 10 000 sztuk. Jeszcze inne kryteria należy przyjąć w przypadku różnych grup towarów. Inaczej ocenimy nieodpłatne wydanie 100 sztuk pieczywa, a inaczej 100 sztuk alkoholu. Powyższa okoliczność powinna być oceniana w każdym przypadku indywidualnie.
Wątpliwości z oznaczaniem
Organy podatkowe wymagają oznaczenia wydawanych nieodpłatnie towarów jako „próbka towaru”. Takie podejście powoduje wiele problemów z zamieszczeniem wymaganego oznaczenia na niektórych towarach. W kontekście wyroku TSUE C-581/08 EMI Group Ltd wydaje się jednak, że wykracza ono poza dopuszczalną wykładnię przepisu. Ocena towaru jako próbki powinna zostać dokonana z punktu widzenia przeznaczenia nadanego mu przez podatnika, a nie treści etykiety na towarze.
Okoliczność, czy towar służy zaspokojeniu potrzeb odbiorcy końcowego, powinna być oceniana z punktu widzenia podatnika przekazującego towar. Jeżeli bowiem nieodpłatne przekazanie próbki towaru jest elementem promocji tego towaru i w konsekwencji ma skłaniać potencjalnych odbiorców do jego zakupu, to jego nieodpłatne przekazanie nie podlega opodatkowaniu VAT.
WAŻNE Dokonując nieodpłatnego wydania towarów, należy zwrócić szczególną uwagę na okoliczność, czy towar może być uznany za prezent o małej wartości lub próbkę. Prawidłowa kwalifikacja pozwoli osiągnąć oszczędności związane z brakiem obowiązku zapłaty VAT od nieodpłatnego wydania towarów.
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r. nr 710).