Ostatnie dwa lata przynoszą istotne zmiany w przepisach dotyczących tzw. cen transferowych. Ustawodawca coraz poważniej traktuje ten obszar podatkowy.
W 2015 r. ustawa z 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 3 października 2014 r., poz. 1328) wprowadziła m.in. zmiany do przepisów o cenach transferowych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. W przepisach dotyczących cen transferowych zmieniono fragmenty art. 11 i art. 9a uCIT (oraz odpowiednio art. 25a i art. 25 uPIT) i wprowadzono nowy termin: „jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej”. Termin jest bardzo szeroki i obejmuje np. spółki cywilne, spółki jawne, spółki komandytowe, spółki partnerskie i wszystkie inne podmioty mające cechy i elementy stałej organizacji.
Tak było
W stanie przed styczniem 2015 r. sprawa takich podmiotów nie była do końca jednoznaczna, gdyż nie były i nadal nie są one podatnikami, a co za tym idzie tzw. „podmiotami krajowymi”. Podatnikami w tym przypadku są poszczególni wspólnicy. Było to wyrażane wielokrotnie w interpretacjach podatkowych, chociażby takich jak z 4 grudnia 2014 r. przez dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy ITPB3/423-89/13/14-S/MK, gdzie uznaje się, że „podmiotem krajowym w rozumieniu ww. przepisu jest podatnik podatku dochodowego mający siedzibę (zarząd) lub miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przy czym, za podatnika podatku dochodowego, o którym mowa w tym przepisie, uznać należy zarówno podatnika podatku dochodowego od osób prawnych, jak i podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych. Spółka, powołując treść art. 11 ust. 1 i ust. 4 oraz ust. 5a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazała, że spółka komandytowa nie jest „podmiotem krajowym”, o którym mowa w cyt. art. 11 ustawy. Transakcje gospodarcze zawierane są pomiędzy spółką komandytową, jako podmiotem gospodarczym odrębnym od wspólników, w tym Spółką z o.o. (Wnioskodawcą). Wnioskodawca (Spółka z o.o.) oraz spółka komandytowa, jako odrębny od wspólników podmiot praw i obowiązków, nie są podmiotami powiązanymi w świetle ustawy. W konsekwencji nie wystąpi obowiązek sporządzania przez Spółkę szczególnej dokumentacji podatkowej dla transakcji zawieranych przez tę Spółkę ze spółką komandytową”.
Tak jest
Nowelizacja przepisów od 1 stycznia 2015 r. zanegowała to podejście. Nowy obowiązek sporządzenia dokumentacji podatkowej cen transferowych nałożono na podmioty, które według nowych przepisów stały się podatnikami i dotyczy on: umowy spółki jawnej, umowy spółki partnerskiej, umowy spółki komandytowej, umowy Europejskiego Zgrupowania Interesów Gospodarczych, umowy wspólnego przedsięwzięcia, umowy o podobny charakterze. Co za tym idzie, zmiana ta niesie za sobą konieczność ujęcia przez podatników w dokumentacji cen transferowych umów spółek osobowych, w celu prezentacji sposobu podziału zysku pomiędzy wspólnikami takiej spółki oraz uczestnictwa w stratach. Dodany przez ustawodawcę w art. 9a ust. 2a ustawy o CIT i odpowiednio w art. 25a ust. 2a ustawy o PIT zapis wskazuje, iż obowiązek dokumentacyjny dla spółek osobowych obejmuje umowy, w których łączna wartość wniesionych przez wspólników wkładów przekracza równowartość 50 000 euro. Natomiast w myśl dodanego do ustaw odpowiednio w art. 9a ust. 3a ustawy o CIT i art. 25 a ust. 3a ustawy o PIT przepisu – w przypadku jeśli jedną ze stron umowy będzie podmiot mający miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w tzw. raju podatkowym, zarówno dla: umowy spółki niebędącej osobą prawną, umowy wspólnego przedsięwzięcia lub innej umowy o podobnym charakterze, należy przygotować dokumentację podatkową w przypadku przekroczenia limitu w wysokości 20 000 euro.
Następną ze zmian wprowadzonych do obu ustaw podatkowych jest zobligowanie grup producentów rolnych i grup producentów owoców i warzyw do przygotowania dokumentacji podatkowej cen transferowych. Przy czym zgodnie z nowym przepisem art. 9a ust. 3b uCIT i odpowiednio art. 25a ust. 3b uPIT wymienione powyżej grupy nie będą musiały sporządzić dokumentacji podatkowych do dwóch rodzajów transakcji: odpłatnego zbycia na rzecz grupy produktów lub grup produktów wyprodukowanych w gospodarstwach członków takiej grupy oraz odpłatnego zbycia przez grupę na rzecz jej członków towarów wykorzystywanych przez członka do produkcji produktów lub grup produktów oraz świadczenia usług związanych z tą produkcją. Niemniej jednak w przypadku pozostałych transakcji zawieranych w ramach wskazanych powyżej grup, jeśli zostanie przekroczony odpowiedni limit transakcyjny, wówczas wystąpi obowiązek dokumentacyjny. Podobnie będzie w przypadku zawarcia transakcji pomiędzy jedną z grup a innym podmiotem powiązanym np. spółką handlową czy inną grupą producentów.
Nadal jest nadzieja
W przypadku, gdy organ uzna, że warunki ustalone pomiędzy podmiotami powiązanymi odbiegają od warunków jakie w analogicznej sytuacji ustaliłyby podmioty niepowiązane, to zgodnie z art. 11 uCIT i art. 25 uPIT, jeżeli w wyniku takich powiązań zostaną ustalone lub narzucone warunki różniące się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty, i w wyniku tego podatnik nie wykazuje dochodów albo wykazuje dochody niższe od tych, jakich należałoby oczekiwać, gdyby wymienione powiązania nie istniały – dochody danego podatnika oraz należny podatek określa się bez uwzględnienia warunków wynikających z tych powiązań.
Powyższy zapis daje możliwość oszacowania dochodu przez organ podatkowy, niemniej kwestia wykazania przez niego zaistnienia przesłanek do uznania transakcji za nierynkową nie ma charakteru uznaniowego, tylko muszą tu zaistnieć przesłanki wymienione w obu ustawach. Aby organ podatkowy mógł skorzystać z tych szczególnych zasad określania dochodu do opodatkowania musi on wykazać:
● istnienie związku kapitałowo/organizacyjnego pomiędzy podmiotami,
● wykorzystanie tego związku do ustalenia warunków różniących się od warunków rynkowych pomiędzy podmiotami niepowiązanymi
● uzyskanie niższych dochodów, od tych jakie należałoby oczekiwać, gdyby ww związek nie miał miejsca.
Podstawa prawna
Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).