Jedną z form poprawy płynności finansowej przedsiębiorstw jest korzystanie z usług faktoringu, w tym faktoringu niewłaściwego. Polega on na warunkowym wykupie wierzytelności z możliwością regresu w stosunku do faktoranta. Jeżeli dłużnik nie zapłaci w terminie, to musi tego dokonać faktorant. Czy odsetki dyskontowe pobrane w ramach usługi faktoringu niewłaściwego są wynagrodzeniem za usługę zwolnioną z VAT?
MARCIN CHOMIUK
dyrektor w PricewaterhouseCoopers
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie 14 października 2008 r. wydał istotny wyrok w zakresie VAT tzw. faktoringu niewłaściwego (sygn. akt III SA/Wa 826/08). Wyrok zapadł w sprawie dotyczącej banku zamierzającego wprowadzić do swojej oferty m.in. usługi faktoringu niewłaściwego, polegającego na nabywaniu przez bank od faktoranta niewymagalnych wierzytelności pieniężnych z zastrzeżeniem, że jeśli nie zostaną one spłacone przez dłużnika w określonym terminie, faktorant zapłaci bankowi równowartość niespłaconej wierzytelności. Z tą chwilą faktorant wejdzie ponownie w prawa wierzyciela. Z tytułu zawarcia umowy faktoringu niewłaściwego bank pobierze od faktoranta jednorazową prowizję. Tym samym w ramach umowy bank nabędzie wierzytelności faktoranta i wypłaci faktorantowi kwotę wierzytelności pomniejszoną o odsetki dyskontowe za okres finansowania i prowizję określoną w umowie. Bank zastanawiał się, czy w ramach umowy wykonuje jedną usługą pośrednictwa finansowego i czy pobrane odsetki dyskontowe mogą być zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT i poz. 3 załącznika nr 4 do tej ustawy. We wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przedstawił stanowisko, że odsetki dyskontowe pobrane przy nabyciu wierzytelności w ramach faktoringu niewłaściwego są zwolnione z VAT. Wprawdzie faktoring wyłączony jest z zakresu przedmiotowego zwolnienia z VAT usług pośrednictwa finansowego, jednak dotyczy to faktoringu właściwego. Skoro zaś usługa banku nie jest klasycznym faktoringiem, to powinna korzystać ze zwolnienia. Zdaniem banku opodatkowane VAT powinny być jedynie prowizje. Dyrektor izby skarbowej uznał stanowisko banku za nieprawidłowe i sprawa trafiła do sądu.
Osią sporu było to, czy w przypadku zawarcia umowy faktoringu niewłaściwego bank świadczy jedną niepodzielną usługę, która podlega VAT, czy też świadczy dwie usługi (usługę faktoringu, która wynagradzana jest w formie prowizji), oraz usługę kredytowania należności faktoranta, (wynagradzaną w formie dyskonta). Sąd przychylił się do tej drugiej tezy i przyznał rację bankowi. Zdaniem sądu dyskonto nie jest wynagrodzeniem za usługę faktoringu, ale za usługę finansowania korzystającą ze zwolnienia z VAT. Tym samym sąd usankcjonował stanowisko Ministerstwa Finansów w tym zakresie, które zostało wydane jeszcze w 2004 roku.