Wszystko wskazuje na to, że nowelizacja ustawy o VAT wyeliminuje zakaz odliczania VAT z wydatków niestanowiących kosztu uzyskania przychodów dla celu podatków dochodowych. Czy tak będzie?
JERZY MARTINI
doradca podatkowy Baker & McKenzie
Jest to zmiana zdecydowanie słuszna. Zakaz ten był w dużej mierze niezgodny z prawem wspólnotowym. Trudna do zaakceptowania była też sama idea mieszania kryteriów istotnych z punktu widzenia podatków dochodowych z przepisami o VAT. Przepisy te, jako podlegające harmonizacji na podstawie prawa UE, są oparte na pojęciach wspólnotowych, które powinny być interpretowane spójnie we wszystkich państwach członkowskich. Siłą rzeczy, wprowadzenie kryteriów obcych systemowi VAT, wywodzących się z niezharmonizowanych na poziomie UE przepisów o podatkach dochodowych, musiało skutkować powstaniem obszarów niezgodności z prawem wspólnotowym.
W dużej mierze filozofia VAT różni się od tej z podatków dochodowych. Na przykład z punktu widzenia VAT zaniechanie inwestycji, jako wpisane w ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, w żadnym wypadku nie powinno pozbawiać podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego. W przeciwnym wypadku złamana zostałaby zasada neutralności VAT - działalność gospodarcza podatnika byłaby obciążona nieodliczalnym VAT.
Stanowisko takie potwierdzał notabene kilka razy Europejski Trybunał Sprawiedliwości, a także krajowe sądy administracyjne. Nieco bardziej skomplikowana sytuacja występowała w odniesieniu do wydatków na reprezentację, gdzie wyłączenie z prawa do odliczenia było w pewnym zakresie zgodne z prawem wspólnotowym.
Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o VAT w przypadku wydatków o charakterze reprezentacji zasadniczym kryterium decydującym o odliczeniu podatku naliczonego będzie związek zakupu z działalnością gospodarczą dającą prawo do odliczenia (a więc zasada określona w art. 86 ust. l ustawy o VAT). Interpretacja tego przepisu, w szczególności z uwzględnieniem przepisów dyrektywy oraz orzecznictwa ETS, powinna decydować o prawie do odliczenia podatku naliczonego. Warto jednak pamiętać, że niektóre wydatki, które mogą być zaliczane do wydatków reprezentacyjnych wprost, wyłączone są z prawa do odliczenia podatku naliczonego na podstawie art. 88 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT (usługi noclegowe i gastronomiczne). W tej części zakres prawa do odliczenia podatku nie ulegnie więc zmianie.
Niewątpliwie, życie podatników po wejściu w życie nowelizacji będzie pod pewnymi względami łatwiejsze.