Po rozwodzie sąd powierzył mi władzę rodzicielską nad dwojgiem dzieci, ograniczając jednocześnie władzę rodzicielską byłego męża do ogólnego wglądu w wychowanie dzieci. Może on decydować w sprawie sposobu leczenia oraz wyjazdów zagranicznych – pisze pani Sylwia. – Dzieci mieszkają ze mną i to ja sprawuję nad nimi rzeczywistą i stałą opiekę przez cały rok. Czy mogę odliczyć całą ulgę prorodzinną – pyta czytelniczka.
Nie. Jeżeli zarówno pani Sylwia, jak i jej były mąż przez cały rok wykonywali władzę rodzicielską, to odliczenie na dzieci przysługuje im po połowie, chyba że oboje ustalą to inaczej. Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 27f ust. 1 ustawy o PIT ulga na małoletnie dzieci przysługuje obojgu rodzicom, którzy wykonują władzę rodzicielską. Tymczasem władza rodzicielska – zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym – przysługuje obojgu rodzicom, a w związku z tym każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania.
Pani Sylwia twierdzi, że sąd ograniczył władzę rodzicielską ojcu dzieci do decydowania tylko o najważniejszych sprawach. Jednak nie wpływa to na możliwość skorzystania z ulgi, ponieważ jemu również przysługuje władza rodzicielska. Z odliczenia nie może skorzystać tylko ten rodzic, który został pozbawiony władzy rodzicielskiej przez sąd opiekuńczy lub którego władza została zawieszona albo też nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych. Potwierdzają to interpretacje podatkowe np. dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 6 marca 2015 r., nr IPTPB2/415-631/14-6/JR, i w Poznaniu z 31 grudnia 2015 r. nr ILPB2/4511-1-1316/15-2/NK.
Przy odliczaniu ulgi istotne jest, aby jej kwota nie przekroczyła rocznego limitu na każde dziecko. Kwotę tę rodzice mogą odliczyć od podatku w równych częściach lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. Skorzystanie z ulgi w inny sposób niż w proporcji pół na pół jest jednak możliwe wyłącznie wtedy, gdy oboje rodzice wyrażą na to zgodę. Jeżeli sąd nie pozbawił jednego z nich prawa do wykonywania władzy rodzicielskiej, to uznaje się, że rodzice są zdolni do porozumienia w sprawach dotyczących dziecka. Jeśli nie ma między nimi takiego porozumienia, to przysługującą im kwotę ulgi na każde z dzieci należy podzielić w częściach równych.
Ulga na dzieci dotyczy podatników, którzy w roku podatkowym wychowują dzieci małoletnie oraz wszystkie otrzymujące zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Można też odliczyć ulgę na dziecko pełnoletnie do ukończenia 25. roku życia, jeżeli się uczy i nie uzyskuje dochodów opodatkowanych według skali podatkowej lub z kapitałów pieniężnych opodatkowanych przy zastosowaniu 19-proc. stawki podatku w łącznej wysokości przekraczającej 3089 zł.
Warto pamiętać, że osoby wychowujące w roku jedno dziecko mogą skorzystać z odliczenia, o ile ich roczne dochody nie przekroczą kryterium dochodowego, tj.:
● 112 tys. zł w przypadku podatnika pozostającego przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim (łączne dochody małżonków) i tyle samo w przypadku podatnika będącego osobą samotnie wychowującą dziecko,
● 56 tys. zł w przypadku podatnika niepozostającego w związku małżeńskim, w tym również przez część roku.
Przykład z życia
Po rozwodzie mogą się pojawić bardziej skomplikowane sytuacje. Załóżmy więc, że małżeństwo, które w 2015 r. osiągnęło dochody o wartości 145 tys. zł, ma jedno wspólne dziecko.
Mąż ma jeszcze dwoje niepełnoletnich dzieci z poprzedniego małżeństwa.
W takim przypadku obecnej żonie nie przysługuje prawo do ulgi, ponieważ zostało przekroczone kryterium dochodowe na pierwsze dziecko (patrz ramka). Natomiast do ulgi ma prawo mąż – jako ojciec trójki dzieci. Nie jest bowiem objęty tym warunkiem dochodowym. Może więc odliczyć ulgę na dwoje dzieci z poprzedniego związku (po połowie kwoty przysługującej na pierwsze i drugie dziecko, chyba że ustalenia będą inne) oraz na trzecie dziecko z obecnego małżeństwa – 166,67 zł miesięcznie.
Wysokość ulgi za każdy miesiąc kalendarzowy:
● na pierwsze i drugie dziecko – 92,67 zł (rocznie 1112,04 zł),
● na trzecie dziecko – 166,67 zł (rocznie 2000,04 zł),
● na czwarte i każde kolejne dziecko – 225 zł (rocznie 2700 zł).
Gdy w tym samym miesiącu w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja sprawowania opieki lub dziecko pozostaje na utrzymaniu podatnika, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w wysokości 1/30 miesięcznego limitu za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.
Podstawa prawna
Art. 27f ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Art. 93 par. 1 ustawy z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.).