Miejsce świadczenia usług ma znaczenie dla opodatkowania danych czynności VAT. Jakie są wyjątki od ogólnej zasady, określającej miejsce świadczenia usług zgodnie z siedzibą usługodawcy?

MICHAŁ DREJLING
ekspert podatkowy, wspólnik w firmie księgowej Open Profit Drejling i wspólnicy
Artykuł 27 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie świadczący usługę posiada siedzibę, a w przypadku posiadania stałego miejsca prowadzenia działalności i świadczenia usług - miejsce, w którym świadczący usługę posiada stałe miejsce prowadzenia działalności. Jeżeli takiego miejsca nie ma, jest to miejsce stałego zamieszkania.
Postanowienia art. 27 ust. 2 ustawy o VAT wymieniają katalog usług z określeniem innego ich miejsca świadczenia. Dla usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców majątkowych i pośredników w obrocie nieruchomościami oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego - miejscem świadczenia usług jest miejsce położenia nieruchomości. Przy usługach transportowych - miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Natomiast dla usług: w dziedzinie kultury, sztuki, sportu, nauki, edukacji lub rozrywki, pomocniczych do usług transportowych (takich jak załadunek, rozładunek, przeładunek i podobne czynności), wyceny majątku rzeczowego ruchomego oraz na ruchomym majątku rzeczowym, miejscem świadczenia usług jest miejsce, gdzie usługi są faktycznie świadczone.
Z kolei dla niektórych usług świadczonych na rzecz: osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, posiadających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium państwa trzeciego lub podatników mających siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium Wspólnoty, ale w kraju innym niż kraj świadczącego usługę, miejsce świadczenia to miejsce, gdzie nabywca usługi posiada siedzibę, stałe miejsce prowadzenia działalności, dla którego dana usługa jest świadczona, a w przypadku braku stałego miejsca prowadzenia działalności, stały adres lub miejsce zamieszkania. Dotyczy to między innymi usług: sprzedaży praw lub udzielania licencji i sublicencji, przeniesienia lub cesji praw autorskich, patentów, praw do znaków fabrycznych, handlowych albo innych pokrewnych praw; reklamy; prawniczych, rachunkowo-księgowych, badania rynków i opinii publicznej, doradztwa w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania, przetwarzania danych i dostarczania informacji, architektonicznych i inżynierskich, tłumaczeń.
Warty podkreślenia jest fakt, że polskie unormowania ustawowe określają tylko i wyłącznie obowiązki podatkowe na terytorium Polski. W związku z tym postanowienia cytowanych artykułów - odnoszące się do sytuacji, w której dana usługa nie będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce i wskazuje jednocześnie kraj właściwy jako miejsce opodatkowania usługi - niekoniecznie muszą oznaczać opodatkowanie usługi w rzeczywistości. Decyduje bowiem o tym ustawodawstwo kraju wskazanego jako miejsce opodatkowania. Jeżeli zgodnie z polskim ustawodawstwem usługa rzeczywiście podlega opodatkowaniu w kraju nabywcy, wówczas VAT zostanie rozliczony jako import usługi. W sytuacji gdy miejscem świadczenia według polskich przepisów jest kraj inny niż Polska oraz usługa wykonana jest w innym kraju, wówczas nie wystąpi opodatkowanie usługi w ramach importu. W zdecydowanej większości rzeczony kraj nałoży na podatnika działającego na jego terytorium obowiązek rejestracji i uzna go za podatnika zwolnionego podmiotowo.
(SVB)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 27 ust. 1-4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).