Gdy umowa ubezpieczenia wygasa przed terminem, zakład ubezpieczeń nie może uzależniać wysokości zwracanej składki od innych czynników niż określony w kodeksie cywilnym okres ubezpieczenia – orzekł Sąd Najwyższy.

Zgodnie z art. 813 par. 1 k.c. składkę oblicza się za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela. W przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed upływem okresu, na jaki została zawarta umowa, ubezpieczającemu przysługuje zwrot składki za okres niewykorzystanej ochrony. Tymczasem PZU w ogólnych warunkach wielu ubezpieczeń (m.in. AC, turystycznego, NNW, a także ubezpieczenia nieruchomości) i w samych umowach z klientami uzależnił wysokość zwracanej składki nie tylko od okresu ochrony, ale także od wysokości wykorzystanej sumy ubezpieczenia.
W tej sytuacji Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał 30 grudnia 2009 r. decyzję, w której uznał praktykę PZU za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, nakazał zaniechanie jej stosowania i nałożył karę pieniężną w kwocie ponad 9,8 mln zł.
Decyzję tę zaskarżył PZU i w sądzie I instancji uzyskał korzystne orzeczenie – sąd decyzję uchylił. Wyrok zmienił jednak sąd apelacyjny, który przywrócił moc decyzji UOKiK w przedmiocie uznania wspomnianych klauzul za niedozwolone, choć obniżył karę do niewiele ponad 1,6 mln zł.
Tym razem skargę kasacyjną złożył PZU, ale SN oddalił ją w całości. Uzasadniając orzeczenie wskazał, że art. 813 par. 1 k.c. należy rozumieć w ten sposób, że uzależnia on wysokość zwracanej składki ubezpieczeniowej wyłącznie od okresu trwania ochrony ubezpieczeniowej. Przepis jest jasny i wykładnia językowa jest tu jedyną prawidłową.
– Przepis kodeksu cywilnego musiałby być inaczej sformułowany, aby takie klauzule, jakie PZU wprowadziło w umowach ubezpieczenia, były zgodne z prawem – stwierdził w konkluzji sędzia Dawid Miąsik.
ORZECZNICTWO:
Wyrok Sądu Najwyższego z 9 września 2015 r., sygn. akt III SK 40/14. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia