Trzy miesiące temu pan Piotr został zawodowym wojskowym. Przy okazji dowiedział się od kolegów, że z tego tytułu mogą mu przysługiwać dodatkowe bonusy. Zastanawia go jednak, czy będzie musiał zapłacić od nich podatek, czy może wojskowi mają prawo do preferencji
Owszem, żołnierze mają prawo do kilku zwolnień z podatku dochodowego. Niestety nie przysługują one wszystkim wojskowym, a chęć korzystania z preferencji w rozliczeniach może się wiązać z konfliktem z fiskusem.
Koniec kontrowersji mieszkaniowych
Pierwsze ze zwolnień jest powiązane z treścią ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zobowiązuje ona do udzielenia pomocy wojskowym w kilku formach. Chodzi o przydział kwatery lub lokalu, miejsca w internacie bądź „kwaterze internatowej” albo też o wypłatę świadczenia mieszkaniowego. Co istotne, wojskowy powinien sam złożyć wniosek i wybrać jedną z form pomocy. Dodatkowo żołnierze odchodzący ze służby – bądź w przypadku śmieci ich rodzina – mają prawo do odprawy.
Jak takie świadczenia są opodatkowane? Ustawodawca zwolnił od PIT zarówno dodatek mieszkaniowy, jak i odprawy. Przepis w tym brzmieniu obowiązuje jednak dopiero od 1 stycznia 2015 r. i do tej pory nie budzi większych kontrowersji.
Z problemami mogą się jednak zetknąć wojskowi, którzy podobne świadczenia mieszkaniowe otrzymali (odprawy nie budziły wątpliwości) przed 2012 r. Wynikało to z poprzedniego brzmienia przepisu ustawy o PIT. Przyznawał on preferencję osobom, które otrzymały kwoty wypłacone przez agencje rządowe lub wykonawcze, jeżeli na ten cel otrzymały one środki z budżetu państwa.
Żołnierze otrzymywali swoje świadczenia z Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, a fiskus twierdził, że nie mogą w związku z tym korzystać z preferencji. Początkowo uważał, że jest to związane z tym, że WAM nie jest agencją rządową, a agencją wykonawczą stała się dopiero od 1 stycznia 2012 r. Gdy sądy obaliły ten argument, fiskus sięgnął po inny – zaczął twierdzić, że zwolnienie dotyczy tylko przedsiębiorców, a nie żołnierzy. Podstawą stało się uzasadnienie nowelizacji ustawy o PIT, która wprowadziła preferencję. Fiskus przypominał, że miało to związek z wdrożeniem pakietu „Przede wszystkim przedsiębiorczość”, więc ze zwolnienia mogli korzystać tylko przedsiębiorcy. Nie zgadzali się z tym żołnierze i sprawy trafiały do sądów. Z fiskusem zgodził się jeden skład orzekający NSA – w wyroku z 1 lipca 2014 r. Pozostałe wyroki były korzystne dla wojskowych. Po 2012 r. problem stracił na znaczeniu, gdyż minister finansów wydał rozporządzenie, w którym zaniechał poboru podatku od świadczeń mieszkaniowych dla żołnierzy. Sporów o opodatkowanie świadczeń otrzymanych przed 2012 r. było jednak na tyle dużo, że posłowie zdecydowali się przepis znowelizować.
Uwaga na misje zagraniczne
Czytelnik, jako zawodowy żołnierz, może w przyszłości zgodzić się na służbę poza granicami Polski. Z tego tytułu mogą mu przysługiwać dodatkowe świadczenia, które również nie muszą być opodatkowane. Trzeba jednak spełnić pewne warunki. Po pierwsze takie świadczenia muszą być przyznane na podstawie odrębnych ustaw, a po drugie żołnierz musi pełnić służbę w składzie jednostki wojskowej użytej w celu udziału w konflikcie zbrojnym, dla wzmocnienia sił państwa i jego sojuszników, w misji pokojowej, akcji zapobieżenia terroryzmowi i jego skutkom. Także ten przepis budził wiele wątpliwości. Pierwotnie problemy wynikały z tego, że fiskus twierdził, że zwolnienie przysługuje tylko żołnierzom zawodowym pełniącym służbę poza Polską w jednostce wojskowej, zgodnie z ustawą z 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Podatek mieli natomiast płacić m.in. sztabowcy nadzorujący misje wojskowe w Iraku. Po ich stronie stanęły w 2011 r. sądy administracyjne, w tym m.in. NSA i WSA we Wrocławiu. Oba sądy orzekły, że zwolnienie przysługuje wszystkim żołnierzom pełniącym służbę za granicą, jeśli realizują oni cele wskazane w tym przepisie (np. udział w konflikcie zbrojnym, pomoc sojusznikom Polski). Ostatecznie potwierdził to minister finansów w interpretacji ogólnej z 25 stycznia 2013 r. Dotyczyła ona jednak okresu do końca 2010 r. Równocześnie przepis został zmieniony, tak aby nie budzić kontrowersji. Problemy jednak pozostały. Dziś zdaniem MF i MON preferencja przysługuje tylko wojskowym wysłanym za granicę i pełniącym służbę w składzie jednostki wojskowej na podstawie decyzji prezydenta. Muszą więc pełnić służbę poza granicami Polski. Zwolnienie nie przysługuje za to wojskowym, których wysłano np. do Afganistanu na podstawie decyzji MON. Podsumowując, wolne od podatku będą świadczenia otrzymane przez żołnierzy, którzy pełnią służbę czynną w jednostce wojskowej realizującej jeden z celów określonych w przepisie na podstawie decyzji prezydenta. Reszta wojskowych, np. sztabowcy, z preferencji nie skorzysta.
Pomoc dla inwalidów wojennych
Na pomoc od fiskusa mogą liczyć również weterani poszkodowani podczas działań zbrojnych poza granicami kraju. Chodzi m.in. o osoby, które na podstawie skierowania uczestniczyły w misji pokojowej, stabilizacyjnej bądź zapewniały bezpieczeństwo kraju przez nieprzerwany okres, dłuższy niż 60 dni. I tak poszkodowanym żołnierzom przysługuje m.in. wartość jednorazowego umundurowania i wyekwipowania, o ile podobne należności nie przysługiwały im podczas pełnienia służby. Dodatkowo poszkodowanym weteranom przysługuje pomoc na pokrycie kosztów nauki, począwszy od szkoły ponadgimnazjalnej aż po studia podyplomowe. Dofinansowanie nie może być wyższe niż równowartość 400 proc. najniższej emerytury. Dodatkowo, jeśli weteran pobiera emeryturę lub rentę inwalidzką, przysługują mu do nich dodatki (w zależności od stopnia uszczerbku na zdrowiu). Wszystkie te formy pomocy określone są w ustawie o weteranach działań poza granicami państwa z 19 sierpnia 2011 r. (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 205, poz. 1203). Zwolnione z podatku są natomiast na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 90a ustawy o PIT.
Podstawa prawna
Art. 21 ust. 1 pkt 47c (uchylony), pkt 49, pkt 83 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Art. 2 pkt 1, art. 3 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu sił zbrojnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1510). Art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1414). Wyroki NSA z 1 lipca 2014 r. (sygn. akt II FSK 1066/14), z 17 października 2014 r. (sygn. akt II FSK 183/14, II FSK 184/14, II FSK 3447/13, II FSK 3515/13, II FSK 3230/13, II FSK 3514/13, II FSK 3229/13) i 15 stycznia 2014 r., (sygn. akt II FSK 2625/13 i II FSK 2626/13). Wyroki NSA (sygn. akt II FPS 5/10) i WSA we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 1259/10) oraz wyrok NSA z 23 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II FSK 724/13). Interpretacja ogólna ministra finansów z 25 stycznia 2013 r. (nr DD3/033/252/MCA/13/RD-120536/13). Interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 2 lutego 2015 r. (nr IPTPB2/415-581/14-6/JR).