Spółka zawarła z bankiem kontrakt forward na zakup waluty w wysokości 50 tys. euro. Dodatkowo planuje zakup opcji kupna (call) obligacji. Jakie zapisy w księgach rachunkowych wiążą się z takimi operacjami?
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Dziennik Gazeta Prawna
Instrumenty pochodne zaliczane są do instrumentów finansowych, a te należą do grupy aktywów finansowych. Sposób prezentacji w księgach rachunkowych transakcji na pochodnych instrumentach finansowych opiera się na ustawie o rachunkowości, Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) i Międzynarodowych Standardach Rachunkowości (MSR) oraz rozporządzeniu ministra finansów.
Rozporządzenie ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. opisuje szczegółowe zasady rachunkowości dotyczącej transakcji na instrumentach finansowych, ich uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu ich prezentacji w sprawozdaniu finansowym. Korzysta m.in. z zasad opisanych w MSSF 7 „Instrumenty finansowe: ujawnianie informacji”, MSR 32 „Instrumenty finansowe: prezentacja”, MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”. Zaś ustawa o rachunkowości w art. 3 ust. 1 pkt 23 definiuje instrumenty finansowe oraz określa ogólne zasady ich wyceny.
Ustalony zgodnie z zasadami rachunkowości sposób prezentacji w księgach rachunkowych i ujawniania w sprawozdaniu finansowym transakcji na instrumentach finansowych musi zostać przyjęty i opisany przez zarząd jednostki w jej polityce rachunkowości.
Jednostki gospodarcze, których sprawozdania finansowe podlegają obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta (art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości), muszą stosować zasady opisane w rozporządzeniu z 12 grudnia 2001 r. Pozostałe jednostki są zwolnione z tego obowiązku, ale muszą opisać przyjęte zasady wyceny i prezentacji instrumentów finansowych. W informacji dodatkowej muszą dla każdej grupy pochodnych instrumentów finansowych zamieścić informację o:
a) wartości godziwej tych instrumentów, o ile wartość taka może być wiarygodnie ustalona,
b) rodzaju i charakterze tych instrumentów.
Instrumenty pochodne są uznawane za aktywa finansowe przeznaczone do obrotu. W bilansie są prezentowane w wartości godziwej. Na ich początkową wartość godziwą składają się poniesione wydatki lub uzyskana kwota bądź przekazane czy też otrzymane w zamian inne składniki majątkowe.
Przykłady ewidencji księgowej dla wybranych transakcji na pochodnych instrumentach finansowych
Kontrakt forward
Spółka zawarła z bankiem kontrakt forward na zakup waluty 50 000 euro
1. Zawarcie kontraktu (kurs 4,50)
2. Wycena bilansowa w wartości godziwej (kurs 4,52)
3. Wycena na dzień realizacji kontrakt (kurs 4,55)
4. Wpływ waluty na konto (kurs 4,50)
5. Zapłata za zakupioną walutę (kurs 4,50)
W przypadku wzrostu wartości kontraktu forward jego wartość należy wykazać jako przychody finansowe w pozycji G.IV rachunku zysków i strat. Jeżeli wartość kontraktu uległa obniżeniu, zmiana ta będzie zaprezentowana jako koszty finansowe w pozycji H.III. W bilansie powyższe zmiany będą widoczne odpowiednio w pasywach wpozycji B.III jako inne krótkoterminowe inne zobowiązania finansowe. Dodatnia wartość godziwa kontraktu jest ujmowana w aktywach bilansu w pozycji B.III.1 jako inne krótkoterminowe aktywa finansowe.
Opcja call
Opcje put i call powinny zostać ujęte odrębnie jako składniki aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu – opcja nabyta przez spółkę lub zobowiązań finansowych przeznaczonych do obrotu – opcja wystawiona przez spółkę.
1. Zakup opcji kupna (call) obligacji – cena opcyjna 180 000, premia opcyjna 7000
2. Wycena bilansowa w wartości godziwej – wartość rynkowa
3. Realizacja opcji – zakup obligacji po cenie opcyjnej – rynkowej
4. Rozliczenie kontraktu opcyjnego
5. Wycena instrumentu bazowego – wartość rynkowa na dzień wykupu wynosiła 220 000
Wzrost wartości opcji należy wykazać jako przychody finansowe w pozycji G.IV rachunku zysków i strat, obniżenie – jako koszty finansowe w pozycji H.III.
W bilansie nabyte obligacje będą widoczne w aktywach bilansu w pozycji A.IV.3 – jako inne papiery wartościowe.
Podstawa prawna
MSR 32 Instrumenty finansowe: prezentacja. MSR 39 Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena. Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r. (t.j. Dz.U. z 2001 r. nr 149, poz. 1674 ze zm.). Rozporządzenie ministra finansów z 12 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. z 2001 r. nr 149, poz. 1674 ze zm.).