Podatnik od wielu lat jest zbieraczem i posiada kolekcje znaczków pocztowych, monet, owadów. Wkrótce zamierza sprzedać część posiadanych zbiorów na internetowym portalu aukcyjnym. Czy dochód z takiej sprzedaży powinien podlegać opodatkowaniu, np. podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz podatkiem od towarów i usług?



Izba Skarbowa w Olsztynie
Na wstępie należy wskazać, że stwierdzenie, czy dany podmiot w odniesieniu do konkretnej czynności działa jako podatnik, wymaga oceny okoliczności faktycznych danej sprawy.
W sytuacji gdy sprzedaż prywatnej kolekcji nie następuje w ramach wykonywania działalności gospodarczej, a jest dokonywana przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, to stanowi ona źródło przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT). Jest to bowiem przychód z odpłatnego zbycia rzeczy. Natomiast sprzedaż kolekcji po wskazanym powyżej terminie nie generuje przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym, gdyż sprzedaż rzeczy po upływie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło ich nabycie, nie stanowi źródła przychodu.
Przyjęcie, że dana osoba fizyczna realizuje sprzedaż w ramach działalności gospodarczej oraz działa w charakterze podatnika VAT, wymaga ustalenia, czy jej działalność w tym zakresie przybiera formę zawodową (profesjonalną), stałą (powtarzalność czynności i zamiar ich kontynuacji), a w konsekwencji zorganizowaną.
Jeżeli więc podmiot realizuje zasadę zarobkowego, ciągłego i zorganizowanego działania, polegającego na systematycznym handlu przedmiotami z prywatnej kolekcji, to taka sprzedaż kolekcjonerska jest działalnością gospodarczą (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 października 2014 r., sygn. akt I FSK 1577/13). Ciągłość tej działalności gospodarczej i jej zorganizowany charakter przejawia się w powtarzającym się, regularnym wystawianiu przedmiotów do sprzedaży na internetowym portalu aukcyjnym, ponoszeniu kosztów obsługi kont aukcyjnych, kosztów wysyłki towarów, kosztów rachunku bankowego przeznaczonego na obsługę sprzedaży internetowej, pozyskiwaniu dostawców i zakupie w różnych formach towaru oraz pozyskiwaniu ich odbiorców. Stopień aktywności (zaangażowania) podmiotu przy obrocie przedmiotami w zakresie form działania i środków czyni go bowiem podobnym do działalności handlowców w ramach prowadzenia działalności gospodarczej.
Jeśli sprzedaż prywatnej kolekcji następuje w ramach działalności gospodarczej, to podmiot ją realizujący jest podatnikiem podatku dochodowego niezależnie od wysokości osiągniętego dochodu. Z kolei w VAT, jeśli wysokość sprzedaży nie przekracza w skali roku 150 tys. zł, podmiot taki może korzystać ze zwolnienia podatkowego.
Wskazać również należy, że art. 120 ustawy o VAT przewiduje jedno z odstępstw od zasad ogólnych opodatkowania VAT uregulowanych w art. 29a tej ustawy. Istotą szczególnego sposobu opodatkowania towarów wymienionych w art. 120 ust. 1 ustawy o VAT jest opodatkowanie jedynie marży – wartości dodanej przez podatnika (sprzedawcę).
Zgodnie z art. 120 ust. 1 pkt 2 lit. a i b ustawy o VAT przez przedmioty kolekcjonerskie rozumie się m.in. znaczki pocztowe, kolekcje oraz przedmioty kolekcjonerskie o wartości zoologicznej, botanicznej, mineralogicznej, anatomicznej, historycznej, archeologicznej, paleontologicznej, etnograficznej lub numizmatycznej (CN 9705 00 00), a także banknoty i monety będące przedmiotami kolekcjonerskimi, za które uważa się monety ze złota, srebra lub innego metalu oraz banknoty, które nie są zwykle używane jako prawny środek płatniczy lub które mają wartość numizmatyczną (art. 43 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT).
W myśl art. 120 ust. 4 ustawy o VAT w przypadku podatnika dokonującego dostawy m.in. przedmiotów kolekcjonerskich, nabytych uprzednio przez niego w ramach prowadzonej działalności w celu odprzedaży, podstawą opodatkowania podatkiem jest marża stanowiąca różnicę między kwotą sprzedaży a kwotą nabycia, pomniejszona o kwotę podatku.
W świetle tych uregulowań istotne jest także to, od kogo takie towary się nabyło. Transakcja nabycia towaru nie może być bowiem opodatkowana VAT liczonym od obrotu, a podatnik nie uzyskał prawa do jego odliczenia jako podatku naliczonego (art. 120 ust. 10 ustawy o VAT).
Zarówno osoby, które dokonują sprzedaży prywatnej kolekcji przez upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie, jak i te, które dokonują takiej sprzedaży w ramach działalności gospodarczej, uzyskane przychody obowiązane są wykazać w zeznaniu rocznym PIT-36. Przy czym przychody z odpłatnego zbycia rzeczy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy o PIT, wykazuje się w pozycji „inne źródła”.
Pozarolnicza działalność gospodarcza została szeroko zdefiniowana w art. 5a pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) jako działalność zarobkowa, tj.:
● wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż, a także polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych;
● prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w ustawie.
To oznacza, że jeżeli nasze działania mają charakter np. handlowy (sprzedaż znaczków pocztowych itp.), zorganizowany i ciągły oraz przyświeca nam cel zarobkowy (niezależnie od tego, czy nasza działalność faktyczne okaże się dochodowa), należy uznać, że nasza aktywność może zostać zakwalifikowana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy o PIT. Tym samym na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT będzie stanowić przedmiot opodatkowania PIT.
Takie też stanowisko przedstawił np. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 15 marca 2012 r. (sygn. akt I SA/Łd 1624/11), który podkreślił, że ze względu na liczbę transakcji (było ich ponad 1,6 tys.) trudno uznać, że prowadzona sprzedaż miała charakter incydentalny. Również wysoka częstotliwość działań wskazuje na ciągły charakter działalności.
Jednakże nie każda sprzedaż, nawet licznej kolekcji, będzie stanowić działalność gospodarczą. Jeżeli dane przedmioty były związane z realizacją hobby, a zamiar zbycia wynika np. z sytuacji osobistej, to ich odpłatne zbycie nie będzie kwalifikowane jako działalność gospodarcza. Potwierdził to WSA w Białymstoku w wyroku z 10 lipca 2014 r. (sygn. akt I SA/Bk 250/14).
Nawet jeżeli nie prowadzimy działalności gospodarczej, warto pamiętać, że sprzedaż jest źródłem przychodu także wtedy, gdy jej przedmiotem są rzeczy, których zbycie następuje przed upływem pół roku od końca miesiąca ich nabycia (vide art. 10 ust. 1 pkt 8 in fine). Należy zwrócić uwagę, że chociaż sprzedaż rzeczy stanowiących majątek prywatny, np. znaczków, monet o znaczeniu kolekcjonerskim, uzyskanych od rodziny, nie nosi znamion działalności gospodarczej, to ich odpłatne zbycie przed upływem pół roku wiąże się z obowiązkiem opodatkowania. Tak uznał np. dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 12 lutego 2008 r., nr ITPB1/415-573/07/PS. Tym samym odpłatne zbycie rzeczy po upływie 6-miesięcznego okresu nie stanowi źródła przychodu, co potwierdził m.in. dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji wydanej 21 czerwca 2012 r., nr ILPB2/415-261/12-4/TR.
To oznacza, że zarówno sprzedaż w ramach działalności gospodarczej, jak i odpłatne zbycie rzeczy w okresie krótszym niż 6-miesięcy (od końca miesiąca, w którym została nabyta) wiąże się z obowiązkiem opodatkowania tak uzyskanego dochodu zgodnie z ustawą o PIT.
Z kolei zgodnie z ustawą o VAT, aby dana czynność była opodatkowana VAT, musi być wykonana w ramach działalności gospodarczej, czyli spełnić następujące warunki:
– musi być wskazana w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, np. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju, rozumiana jako przeniesienie prawa do rozporządzania nimi jak właściciel;
– musi zostać wykonana przez podmiot działający w charakterze podatnika.
Jak wiadomo, podatnikami są m.in. osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą (np. wszelką działalność handlowców), bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. W definicji działalności gospodarczej podkreśla się, że obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W doktrynie podkreśla się zamiar wykonywania działalności gospodarczej w sposób powtarzalny, niezależnie od tego, czy czynność rzeczywiście została ponowiona.
Zatem sprzedaż towarów na portalu w ilości umożliwiającej wskazanie zamiaru wykonywania działalności gospodarczej wypełnia definicję takiej działalności.
Warto zauważyć, że sprzedaż przedmiotów kolekcjonerskich jest w szczególny sposób uregulowana w ustawie o VAT. Na wyjątkowość takiej sprzedaży wskazuje odmienny sposób jej opodatkowania VAT, tj. podstawą opodatkowania jest marża, na co zwrócił uwagę NSA w wyroku z 23 października 2014 r. (sygn. akt I FSK 1577/13).
Ze względu na różne definicje działalności gospodarczej oraz źródła przychodów lub zakres opodatkowania w ustawach podatkowych, może się okazać, że sprzedaż kolekcji posiadanej dłużej niż 6 miesięcy nie będzie opodatkowana w myśl ustawy o PIT. Jednak taka sama sprzedaż ze względu na działanie w charakterze podatnika będzie opodatkowana VAT (por. wskazany powyżej wyrok NSA o sygn. I FSK 1577/13).
Ze względu na liczne wątpliwości dotyczące opodatkowania sprzedaży przedmiotów kolekcjonerskich (np. znaczków pocztowych) warto rozważyć zwrócenie się do ministra finansów z wnioskiem o interpretację przepisów prawa podatkowego.
Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.).