Jestem rozwódką i chciałabym zatrudnić nianię dla mojego rocznego dziecka w ramach „umowy uaktywniającej”. Martwi mnie tylko, czy jako na pracodawcy ciążyć będzie na mnie obowiązek pobierania i rozliczania podatku – pyta pani Katarzyna
Na szczęście ten obowiązek nie należy w tym przypadku do pracodawcy. Opiekunka musi się sama rozliczać z urzędem skarbowym. Wynika to z charakteru zawartej umowy i kwalifikacji źródła przychodu. Kwestię zatrudnienia niani reguluje ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Zgodnie z jej przepisami można zatrudnić osobę, która sprawuje opiekę nad dziećmi, które ukończyły 20. tydzień, ale nie przekroczyły trzech lat. Ten warunek spełnia dziecko pani Katarzyny, ponieważ ma dopiero rok. Umowa uaktywniająca musi być zawarta w formie pisemnej i jest umową o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Jej stronami są niania i rodzice – również ci samotnie wychowujący dziecko (np. rozwódka).
Środki, które otrzyma niania od czytelniczki, będą stanowiły przychód z „innych źródeł” (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT), które są opodatkowane według skali.
Ponieważ umowa będzie zawarta miedzy osobami, a nie podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, pani Katarzyna nie będzie płatnikiem podatku. A to oznacza, że nie będzie miała obowiązku:
● poboru zaliczek na PIT od wypłacanego wynagrodzenia,
● sporządzenia i przekazania niani lub fiskusowi deklaracji i informacji podatkowych (PIT-11, PIT-4R).
Niania może opodatkować przychód w zeznaniu rocznym, składając PIT-36 i wykazując w kolejnych pozycjach przychód, koszty uzyskania przychodów, dochód, kwotę podatku. Na rozliczenie ma czas do 30 kwietnia następnego roku. Jeśli jednak opiekunka woli płacić daninę co miesiąc, ma taką możliwość. Wówczas zaliczki powinna wpłacać na rachunek bankowy urzędu skarbowego właściwego według jej miejsca zamieszkania w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po tym, w którym uzyskała dochód, a za grudzień w terminie złożenia zeznania podatkowego. Ale uwaga! Jeżeli podejmie taką decyzję, musi być konsekwentna i przestrzegać tych zasad. Nie może ich zmienić w ciągu roku.
Przy wynagrodzeniu opiekunki stosuje się koszty uzyskania przychodu w wysokości 20 proc. Oblicza się je od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika – rodzica (ze środków niani) lub opłacone przez nianię w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. Przy tym składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe niani obliczone od podstawy, którą stanowi kwota nie wyższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, opłaca ZUS. Składki od nadwyżki są współfinansowane przez nianię i rodzica.
Oczywiście nie ma przeszkód, aby potrącić wyższe koszty – w wartości faktycznie poniesionej. Ważne jednak, aby były one udokumentowane.
Wypełniając PIT-36, niania może korzystać z różnych preferencji. Ma np. prawo rozliczyć się wspólnie z małżonkiem lub skorzystać z ulg podatkowych, które jej przysługują (np. ulga na dzieci, internetowa).
Zasady zawierania umowy uaktywniającej z opiekunką
Dokument musi określać w szczególności:
● strony umowy,
● cel i przedmiot umowy,
● czas i miejsce sprawowania opieki,
● liczbę dzieci powierzonych opiece,
● obowiązki niani,
● wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
● czas, na jaki umowa została zawarta,
● warunki i sposób zmiany, a także rozwiązania umowy.
Może być zawarta przez rodzica samotnie wychowującego dziecko, czyli:
● rodzica będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem,
● rodzica, w stosunku do którego orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, a także rodzica pozostającego w związku małżeńskim, jeżeli jego małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.
Podstawa prawna
Art. 20 ust. 1, art. 22 ust. 9 pkt 6, art. 22 ust. 10, art. 44 ust. 1c, 1d ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Art. 50 ustawy z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1457).