Zdziwienie budzi pytanie prejudycjalne, w którym NSA zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości UE o stwierdzenie zgodności art. 43 ust. 13 ustawy o VAT (sygn. akt I FSK 1563/13). Skąd takie postanowienie, skoro sprawa wydaje się jednoznaczna?
Jerzy Martini partner w Martini i Wspólnicy Sp. z o.o. / Dziennik Gazeta Prawna
Jednolita w zasadzie linia orzecznicza sądów administracyjnych potwierdza, że zwolnienie na podstawie art.43 ust.13 ustawy o VAT może być stosowane do usług stanowiących element usługi ubezpieczeniowej (np. usług likwidacji szkód, usług assistance etc.).
Zwolnienie to – w zakresie, w jakim dotyczy usług związanych z usługami ubezpieczeniowym – jest niezgodne z prawem unijnym. W wyroku w sprawie C-240/99 Skandia Trybunał potwierdził, że zwolnienie przewidziane w art. 13b lit. a obejmuje transakcje ubezpieczeniowe w ścisłym znaczeniu i nie ma możliwości pełnego rozszerzenia zakresu zwolnienia. Takie rozszerzenie jest możliwe na gruncie zwolnienia dotyczącego innych transakcji finansowych, na co wskazał trybunał w wyroku w sprawie C-2/95 SDC.
Polski ustawodawca, opierając się na wyroku w sprawie SDC, posłużył się jednak wadliwym sformułowaniem – użył pojęcia „niezbędny” dla danej usługi w miejsce „kluczowy” (ang. essential), jakim posłużył się trybunał. Stąd, zgodnie z przepisami krajowymi, zwolnieniu z VAT podlegają usługi, które są niezbędne dla świadczenia usług ubezpieczeniowych (tak jak wspomniane usługi likwidacji szkód czy usługi assistance), mimo że nie są to elementy kluczowe usługi ubezpieczeniowej.
Zdziwienie budzi więc pytanie prejudycjalne skierowane przez NSA do trybunału. Odpowiedź nie powinna mieć wpływu na stosowanie art. 43 ust.13, mimo jego dosyć oczywistej niezgodności z prawem unijnym. Organy państw członkowskich nie mogą bowiem powoływać się na naruszenie prawa unijnego przez przepis krajowy w celu ograniczenia praw podatników (co potwierdził m.in. wyrok trybunału w sprawie 80/86 Kolpinghuis Nijmegen BV).
Nie można się więc zgodzić ze stanowiskiem ministra finansów, jakoby potwierdzenie niezgodności z prawem unijnym art. 43 ust.13 ustawy o VAT otwierałoby drogę do „wykładni prounijnej” i kwestionowania możliwości stosowania zwolnienia z VAT w odniesieniu do usług stanowiących element usługi ubezpieczeniowej.