Od 1 stycznia 2015 r. zwolnienia dla osób korzystających z bezpłatnych porad prawnych zostały rozszerzone, a nie zawężone – zapewnił wiceminister finansów Jarosław Neneman.
Interpelacja (nr 30553) była wyrazem obaw, które towarzyszyły ubiegłorocznej nowelizacji ustawy o PIT (Dz.U. z 2014 r. poz. 1662). Zdaniem pytającego posła w ten sposób ograniczono dostęp do adwokatów i radców prawnych dla osób najuboższych oraz w trudnej sytuacji materialnej. – Za poradę, nawet bezpłatną, będą oni musieli płacić podatek, a wyjątek będzie tylko dla osób objętych pomocą społeczną – twierdził poseł.
Nowe zwolnienie
Nie zgodził się z tym wiceminister Neneman. Wyjaśnił, że od 2015 r. do dotychczasowych zwolnień dodano nowe – w art. 21 ust. 1 pkt 117a ustawy z PIT. Dotyczy ono nieodpłatnej pomocy prawnej udzielonej osobie pobierającej świadczenie z pomocy społecznej lub zasiłek rodzinny. Warunkiem skorzystania z tej preferencji jest złożenie oświadczenia o pobieraniu takiego świadczenia bądź zasiłku, wraz z podaniem imienia, nazwiska, adresu zamieszkania, numeru PESEL oraz numeru decyzji, na podstawie której przyznano pomoc.
Wiceminister podkreślił, że wprowadzenie nowego zwolnienia pozostaje bez wpływu na możliwość korzystania z dotychczasowych – wymienionych w art. 21 ust. 1 pkt 68a oraz pkt 117 ustawy PIT.
Pierwszy z tych przepisów (pkt 68a) zwalnia z PIT bezpłatną pomoc prawną, która jest związana z promocją lub reklamą świadczeniodawcy – jeżeli jednorazowa wartość usług nie przekracza kwoty 200 zł. Na podstawie drugiego przepisu (pkt 117) wolne od podatku są świadczenia od wolontariuszy, udzielane na zasadach określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego.
Postulaty prawników
Jeszcze w trakcie prac nad projektem nowelizacji Naczelna Rada Adwokacka zgłaszała uwagi, że taka zmiana będzie niewystarczająca. Wskazywała, że nie tylko pominięto jej postulaty zmiany przepisów o VAT, to jeszcze wprowadza się zwolnienie z PIT ograniczone jedynie do osób ubogich pobierających świadczenia lub z zasiłków rodzinnych.
Tymczasem pomoc prawna pro bono jest udzielana nie tylko ze względu na sytuację majątkową, ale również przedmiot sprawy, np. ochronę praw człowieka lub zwierząt.
NRA była też zaniepokojona tym, że taka zmiana nie pozostawi już żadnych wątpliwości – wszystkie inne osoby (poza wymienionymi w art. 21 ust. 1 pkt 117 i 117a) będą miały przychód z tytułu uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej i będą musiały zapłacić podatek.
Projekt zmian
Niezależnie od zmiany, która weszła w życie od 2015 r., nowe regulacje dotyczące zwolnień z PIT przewiduje przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa. Jego najnowsza wersja – z 6 lutego 2015 r. jest już po konferencji uzgodnieniowej.
Projekt zakłada, że nieodpłatna pomoc prawna udzielana na podstawie nowej ustawy będzie zwolniona z PIT. Preferencja ma dotyczyć np. posiadaczy karty dużej rodziny, którzy będą mogli liczyć na nieodpłatne informacje o sposobie rozwiązania ich problemów, pomocy w napisaniu pisma, z wyłączeniem pism procesowych, chyba że chodzi np. o zwolnienie z kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2016 r.
Uprawnieni do nowej pomocy
Nieodpłatna pomoc prawna, zwolniona z PIT na podstawie ustawy przygotowywanej przez Ministerstwo Sprawiedliwości, ma przysługiwać osobie fizycznej:
● której zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej lub
● posiadającej ważną kartę dużej rodziny, lub
● mieszkającej na obszarze, na którym został wprowadzony stanu nadzwyczajny, lub
● dotkniętej klęską żywiołowa, katastrofą naturalną lub zagrażającą jej awarią techniczną