Spółka udzieliła wspólnikowi oprocentowanej pożyczki w wysokości 50 000 zł z terminem spłaty za 3 lata. Jak należy ją zaewidencjonować w księgach rachunkowych i wykazać w bilansie?
W wyniku zawarcia umowy pożyczki powstaje zobowiązanie pożyczkobiorcy do jej zwrotu w takiej wysokości, w jakiej ją otrzymał, jak również do wypłaty pożyczkodawcy odsetek, jeżeli umowa pożyczki przewiduje takie wynagrodzenie. Zgodnie z ustawą o rachunkowości, na dzień bilansowy udzielone pożyczki wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności. Oznacza to, że zobowiązanie to należy powiększyć o należne odsetki pożyczkodawcy, ale jeszcze niezapłacone.
Za kwotę wymaganej zapłaty w przypadku udzielonej pożyczki przyjmuje się, wyrażoną w złotych kwotę w wartości historycznej pożyczki, pomniejszoną o spłacone raty i powiększoną o należne odsetki umowne według stanu na dzień bilansowy.
Przekazanie pożyczki należy księgować: strona Wn konto „Pozostałe rozrachunki: (w analityce: Konto imienne wspólnika – rozrachunki z tytułu pożyczki) oraz Ma konto „Rachunek bankowy”. Spłatę pożyczki księguje się: Wn konto „Rachunek bankowy” oraz Ma konto „Pozostałe rozrachunki: (w analityce: Konto imienne wspólnika – rozrachunki z tytułu pożyczki). Natomiast zapłacone odsetki stanowią przychody finansowe, które zostaną ujęte: Wn konto „Rachunek bankowy” oraz Ma konto „Przychody finansowe”.
W sprawozdaniu finansowym udzieloną wspólnikowi przez spółkę z o.o. pożyczkę o terminie spłaty za 3 lata wraz odsetkami należy zaliczyć do inwestycji długoterminowych i ująć w aktywach bilansu w pozycji A.IV.3 lit. b „Długoterminowe aktywa finansowe w pozostałych jednostkach – udzielone pożyczki”.
Dopiero na rok przed spłatą pożyczki należy zmienić jej kwalifikację i ująć ją w bilansie jako krótkoterminowe aktywa finansowe od pozostałych jednostek ze względu na termin płatności, który będzie wtedy nie dłuższy niż rok, licząc od dnia bilansowego.
Jeżeli spłata pożyczki, stosownie do umowy, będzie następować ratami, to raty podlegające spłacie w ciągu kolejnych 12 miesięcy po dniu bilansowym jednostka zaliczy do inwestycji krótkoterminowych i ujmie w bilansie w pozycji B.III.1 lit. b.
PRZYKŁAD
Spłata za trzy lata
Spółka z o.o. 1 lipca 2014 r. udzieliła swojemu udziałowcowi na okres 3 lat pożyczki w kwocie 60 000 zł (oprocentowanej w skali roku 5 proc.). Pożyczka ma być spłacana w półrocznych ratach wraz z odsetkami. Pierwsza spłata nastąpiła 10 stycznia 2015 r. w kwocie 11 500 zł (w tym 1500 zł odsetek).
Na dzień bilansowy (31 grudnia 2014 r.) spółka naliczyła odsetki dotyczące okresu od 1 lipca 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. w kwocie 1500 zł.
Zapisy w księgach 2014 r.
Zapisy w księgach 2015 r.
Objaśnienia do schematu
Zapisy w księgach 2014 r.
1. WB – przelew pożyczki dla udziałowca kwota 60 000 zł: strona Wn konto „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: imienne konto pożyczkobiorcy) oraz strona Ma konto „Rachunek bankowy”,
2. PK – odsetki naliczone na dzień bilansowy (KNKUP) kwota 1500 zł: strona Wn konto „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: imienne konto pożyczkobiorcy) oraz strona Ma konto „Przychody finansowe” (w analityce: odsetki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów).
Zapisy w księgach 2015 r.
1. WB – spłata raty pożyczki wraz z odsetkami:
a) kwota uznania rachunku bankowego 11 500 zł: strona Wn konto „Rachunek bankowy”,
b) kwota pożyczki 10 000zł: strona Ma konto „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: imienne konto pożyczkobiorcy),
c) kwota odsetek 1500 zł: strona Ma konto „Przychody finansowe” (w analityce: odsetki stanowiące koszty uzyskania przychodów).
2. PK – storno (ze znakiem minus) naliczenia odsetek na dzień bilansowy 1500 zł: strona Wn konto „Pozostałe rozrachunki” (w analityce: imienne konto pożyczkobiorcy) oraz strona Ma konto „Przychody finansowe” (w analityce: odsetki niezaliczone do kosztów uzyskania przychodów).
Podstawa prawna
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).