Unia Europejska chce mieć swój odpowiednik amerykańskiej umowy FATCA. Zamierza też wprowadzić do dyrektywy ogólną klauzulę zapobiegającą nadużyciom podatkowym.
To efekt spotkania unijnych ministrów finansów z 8 grudnia 2014 r. Wynika z niego, że najpóźniej w 2017 r. kraje unijne będą automatycznie wymieniać między sobą informacje finansowe w zakresie dochodów z zysków kapitałowych.
Natomiast wcześniej, do końca 2015 r. będą musiały wdrożyć klauzulę zapisaną w dyrektywie. W tym celu właśnie Ministerstwo Finansów chce wprowadzić w 2016 r. ogólną klauzulę obejścia prawa, a już od przyszłego roku – przepisy o zagranicznych spółkach kontrolowanych.
Dodatkowo polski fiskus już od pewnego czasu wprowadza do międzynarodowych umów o unikaniu opodatkowania klauzulę ograniczenia korzyści umownych. Obowiązuje ona m.in. w znowelizowanych porozumieniach z Indiami, Arabią Saudyjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi itp.
Nie jest ona zapisana wprost w Modelowej Konwencji OECD, na której są oparte umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Na jej wprowadzenie pozwala jednak komentarz do Modelowej Konwencji.

Klauzula antyabuzywna

Podobny cel ma spełniać nowa klauzula, która ma być zapisana w dyrektywie o spółkach dominujących i zależnych. Pozwoli ona krajom unijnym ignorować każde porozumienie spółki dominującej i zależnej, którego celem będzie uzyskanie niezgodnych z prawem korzyści podatkowych.
Sama dyrektywa została wprowadzona po to, by zapobiegać sytuacjom, w których dochody unijnych przedsiębiorców byłyby podwójnie opodatkowane. Ma ona jednak słabe punkty, które pozwalają na uniknięcie daniny w obu państwach. Przykładem jest dywidenda wypłacana z tytułu przymusowego umorzenia akcji przez zależne spółki z Luksemburga. Tamtejszy fiskus traktuje ją jako odsetki i pozwala, aby firma zaliczała je do kosztów podatkowych.
W Polsce urzędnicy uznawali dotychczas te wypłaty jako dywidendy wolne od podatku na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o CIT. Od 1 stycznia 2015 r. takie podwójne nieopodatkowanie nie będzie już możliwe, na skutek nowelizacji z 29 sierpnia 2014 r. ustaw o podatkach dochodowych (Dz.U. 2014 poz. 1328).
Teraz ministrowie finansów krajów UE zgodzili się, by taki obowiązek nałożyć na wszystkie państwa członkowskie do końca 2015 r.

Odpowiedź na FATCA

Na spotkaniu unijnych ministrów finansów wyrażono także zgodę, aby państwa członkowskie automatycznie wymieniały między sobą informacje finansowe w szerszym niż dziś zakresie. Zobowiązuje do tego nie tylko zaakceptowana nowelizacja dyrektywy, ale też nowy standard OECD (DGP pisała o tym w numerze 142/2014).
Obecnie na podstawie dyrektywy w sprawie współpracy administracyjnej w dziedzinie opodatkowania taka procedura dotyczy dochodów z odsetek. Od 2015 r. ma objąć także dochody z zatrudnienia, wynagrodzeń dyrektorów, niektórych ubezpieczeń na życie, emerytur i rent, dochodów z własności nieruchomości.
Natomiast najpóźniej do września 2017 r. obejmie ona dochody z dywidend i innego rodzaju zysków kapitałowych.
To odpowiedź Komisji Europejskiej na amerykańską FATCA, na skutek której banki i instytucje finansowe krajów unijnych mają przekazywać amerykańskiemu fiskusowi dane o dochodach rezydentów USA.