Na sam dźwięk słów „kontrola podatkowa” niejednemu człowiekowi włos jeży się na głowie. Wtedy też znika zdolność racjonalnego myślenia, bo zamiast zadbać, by jak najlepiej przygotować się do wizyty urzędników, podatnik zaczyna kombinować, narażając się na dodatkowe konsekwencje. Ponieważ nieznajomość prawa szkodzi, warto wiedzieć, czego nie robić, by nie utrudnić kontroli. Zwłaszcza... samemu sobie
Czy zdążę jeszcze skorygować dokumenty
Dostałem zawiadomienie o kontroli. Znajomy podpowiedział mi, żebym załatwił sobie audyt w innym biurze rachunkowym niż to, które prowadzi moje księgi. Boję się, że urząd może mnie posądzić o zacieranie śladów. Czy mogę jeszcze skorygować błędy w dokumentach?
Jak najbardziej, może pan wykorzystać okres między otrzymaniem zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej a jej faktycznym wszczęciem na skorygowanie ewentualnych błędów w dokumentacji. Jest to czas na sprawdzenie dokumentów, naniesienie poprawek, ale także poważniejsze zmiany, tj. korektę rozliczeń, deklaracji czy zapłatę zaległości podatkowych. Tych wszystkich poprawek można, a nawet powinno się dokonać mimo otrzymania zawiadomienia o kontroli. Przedsiębiorca, który to zrobi, uniknie konsekwencji, które nastąpiłyby w wyniku wykrycia tych samych błędów przez kontrolę. Uprawnienie wygasa z chwilą, kiedy kontrolerzy wejdą na teren firmy – wtedy nie można już nic poprawiać ani zmieniać, ale tylko w dokumentach objętych kontrolą.
Podstawa prawna
Art. 81b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Czy kontrahent musi udostępnić dokumenty
Robiłem interesy z przedsiębiorcą, u którego teraz prowadzona jest kontrola podatkowa. Przez niego fiskus będzie sprawdzał też mnie. Dostałem zawiadomienie o kontroli krzyżowej. Czy muszę wyrazić na to zgodę?
Kontrola krzyżowa ma na celu wyeliminowanie nadużyć. Chodzi o sprawdzenie, czy dokumentacja kontrolowanego podatnika ma potwierdzenie w dokumentacji kontrahenta. Fiskus może ją prowadzić wyłącznie w ramach kontroli podatkowej i postępowania podatkowego (w ramach czynności sprawdzających taka weryfikacja nie jest dozwolona). O tym, co musi pan udostępnić do kontroli, zostanie pan zawiadomiony w formie wezwania. Przy czym fiskusa interesują wyłącznie te dokumenty, które dotyczą transakcji pańskiej firmy z kontrolowanym podatnikiem. Ich weryfikacja odbędzie się w siedzibie urzędu skarbowego, a pan jest zobowiązany do ich dostarczenia. Odmowa okazania dokumentów może być podstawą do ukarania pana karą grzywny za utrudnianie kontroli przewidzianą w przepisach kodeksu karnego skarbowego (patrz ramka).
Podstawa prawna
Art. 274c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Art. 83 par. 1 kodeksu karnego skarbowego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186).
Czy mogę zdecydować o miejscu wizytacji
Siedziba firmy znajduje się w prywatnym mieszkaniu w Gdańsku, działalność gospodarcza jest prowadzona w Toruniu, a księgi podatkowe znajdują się w biurze rachunkowym w Bydgoszczy. Fiskus chce przeprowadzić kontrolę w siedzibie firmy – czyli w moim prywatnym mieszkaniu. Czy mogę zażądać jej przeprowadzenia w siedzibie biura rachunkowego, tam gdzie znajdują się księgi? Ich przewiezienie byłoby kosztowne i czasochłonne. Poza tym w moim mieszkaniu nie ma warunków do przyjmowania kontrolerów. Co prawda mógłbym zaprosić kontrolerów do zakładu, ale i tak musiałbym przewieźć księgi do Torunia.
Co prawda czynności kontrolne mogą być prowadzone w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną przez niego działalnością, ale decyzja w tej sprawie należy wyłącznie do kontrolerów. Jeśli zażądają oni udostępnienia ksiąg w siedzibie kontrolowanego, ten zobowiązany będzie je w tym miejscu udostępnić. Jeśli udostępnienie ksiąg w siedzibie firmy mogłoby znacznie utrudnić prowadzenie działalności gospodarczej, to kontrolowany może wnioskować o wyznaczenie innego miejsca kontroli. Należy jednak pamiętać o tym, że ostateczna decyzja należy do fiskusa. Nie ma przy tym znaczenia, że siedziba firmy znajduje się w prywatnym mieszkaniu – podatnik sam o tym zdecydował i nie zwalnia go to z obowiązku. Zatem jeśli organ uprze się, żeby księgi podatkowe zostały udostępnione w siedzibie, podatnik nic nie będzie mógł zrobić.
Podstawa prawna
Art. 285a par. 1–2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Wyrok NSA z 7 października 2014 r., sygn. akt II FSK 2449/12.
Czy złe warunki skrócą czas pobytu inspektorów
Na jednym z portali internetowych znalazłem wpis następującej treści: „Mój ojciec zaprosił Panie z Urzędu Skarbowego do swojego gabinetu. Cieplutko, kawka, herbatka, soczki do wyboru. Kontrola trwała w najlepsze, kara – 2,5 tys. zł. Ja przyjąłem Panie w nieogrzewanej przybudówce, przy zakładzie, bo na hali trwała produkcja i hałas był straszny. Wstawiłem tylko grzejnik olejowy, herbata tylko gorzka, bo cukru nie używamy, kawy nie pijemy. Kontrola skończyła się szybciej, niż zaczęła i nie zapłaciłem nic”. Czy to prawda, że jeśli kontrolerzy będą zmuszeni przebywać w kiepskich warunkach, to skrócą czas kontroli?
Proszę nie dawać wiary takim informacjom. Takie zachowanie w żaden sposób nie wpłynie na skrócenie kontroli. Ze względu na to, że czynności kontrolne odbywają się w godzinach prowadzenia działalności przez podatnika, przedsiębiorca powinien w miarę możliwości udostępnić kontrolerom samodzielne pomieszczenie i miejsce do przechowywania dokumentów. Jeśli nie uda mu się zagwarantować odpowiednich standardów, kontrolujący mogą zażądać wydania dokumentów za pokwitowaniem i przeprowadzą kontrolę w siedzibie urzędu skarbowego. Podatnik nie może wówczas odmówić wydania dokumentów.
Podstawa prawna
Art. 286 par. 2 pkt 2 lit. b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Czy jeśli nie odbiorę wezwania, uniknę sprawdzania
Prowadzę działalność gospodarczą zarejestrowaną w prywatnym mieszkaniu. W mojej skrzynce pocztowej listonosz zostawił awizo. Podpytałem na poczcie i wiem, że to zawiadomienie z urzędu skarbowego. Czy jeśli nie odbiorę poczty, uda mi się uniknąć kontroli?
Takie działanie nie przyniesie oczekiwanego skutku. Ignorowanie korespondencji urzędowej czy odmowa przyjęcia listu nie sprawią, że urząd skarbowy zrezygnuje z kontroli. Listonosz spróbuje zawiadomić pana powtórnie. Jeśli nie zastanie pana w mieszkaniu, może doręczyć pismo innemu pełnoletniemu domownikowi albo nawet sąsiadowi czy dozorcy, a panu zostawi kartkę w drzwiach, komu przekazał pismo. Jeśli spotka pana przypadkiem (choćby na ulicy), a pan odmówi przyjęcia listu, odnotuje ten fakt, a pismo i tak zostanie uznane za doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia. Co więcej, nawet jeśli nikt nie odbierze listu, to poczta zastosuje tzw. fikcję doręczenia. Polega ona na tym, że termin na odbiór pierwszego awizo (które leży teraz w skrzynce pocztowej) upływa po 7 dniach. Jeśli pan nie podejmie listu, listonosz spróbuje go dostarczyć jeszcze raz. Jeśli pana nie zastanie, zostawi powtórne awizo i wyznaczy kolejnych 7 dni na odbiór przesyłki. W przypadku jej nieodebrania pismo zostanie uznane za doręczone z upływem ostatniego dnia. Kontrola rozpocznie się tak czy inaczej między 7. a 30. dniem od doręczenia pisma.
Podstawa prawna
Art. 148 par. 3, art. 149, art. 150, art. 153, art. 282b par. 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Czy muszę się zgodzić na wcześniejszą wizytę
Otrzymałem zawiadomienie o planowanej kontroli. Miała rozpocząć się najwcześniej 20 października. Dzień po otrzymaniu zawiadomienia dostałem telefon z urzędu skarbowego z pytaniem, czy wyrażam zgodę, żeby rozpoczęła się wcześniej. Odmówiłem. Czy grozi mi za to kara?
Wszczęcie kontroli przed upływem 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia wymaga zgody kontrolowanego. Przy czym nie musi się pan zgadzać. Za odmowę nie grozi panu żadna kara. Kontrola powinna się odbyć między 7. a 30. dniem od daty doręczenia zawiadomienia. Jeśli urząd się spóźni, również nie ma pan obowiązku wpuszczenia urzędników na teren firmy bez otrzymania powtórnego zawiadomienia. Kontrolerzy muszą jednak zostać wpuszczeni, jeśli pojawią się w wyznaczonym w zawiadomieniu okresie.
Podstawa prawna
Art. 282b par. 2–3, art. 286a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.).
Nie warto utrudniać pracy inspektorom
Kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, w szczególności kto wbrew żądaniu tej osoby nie okazuje księgi lub innego dokumentu dotyczącego prowadzonej działalności gospodarczej lub księgę lub inny dokument niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznymi, ukrywa lub usuwa, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w par. 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (art. 83 kodeksu karnego skarbowego).
Strona, pełnomocnik strony, świadek lub biegły, którzy mimo prawidłowego wezwania organu podatkowego nie stawili się osobiście bez uzasadnionej przyczyny, mimo że byli do tego zobowiązani, lub bezzasadnie odmówili złożenia wyjaśnień, zeznań, wydania opinii, okazania przedmiotu oględzin lub udziału w innej czynności, lub bez zezwolenia tego organu opuścili miejsce przeprowadzenia czynności przed jej zakończeniem, mogą zostać ukarani karą porządkową. Karę tę stosuje się także wobec osób trzecich, które bezzasadnie odmawiają okazania przedmiotu oględzin, wobec uczestników rozprawy, którzy poprzez swoje niewłaściwe zachowanie utrudniają jej przeprowadzenie, a także wobec osoby, która wyraziła zgodę na powołanie jej na biegłego (art. 262 ordynacji podatkowej).