Organy podatkowe nie mogą dokonać zabezpieczenia na majątku podatnika bez przeprowadzenia postępowania podatkowego lub kontroli – orzekł warszawski WSA.
Mirosław Siwiński radca prawny, doradca podatkowy z Kancelarii prof. W. Modzelewskiego / Dziennik Gazeta Prawna
Sprawa dotyczyła spółki, która była pośrednikiem w obrocie towarów. Gdy 24 maja otrzymała zapłatę od kontrahenta, zamierzała przekazać pieniądze swojemu dostawcy. Nie mogła jednak zrobić przelewu. Zwróciła się więc do banku o wyjaśnienie sytuacji. Bank odpowiedział, że rachunek spółki został zablokowany przez zewnętrzną instytucję – nie określił jaką.
Tego samego dnia prezes spółki dostał postanowienie dyrektora urzędu kontroli skarbowej z 13 maja (czyli sprzed ponad 10 dni) o wszczęciu kontroli. Jednocześnie, tego samego dnia, na wniosek dyrektora UKS naczelnik urzędu skarbowego wydał decyzję o zabezpieczeniu na majątki spółki. Ona sama otrzymała ją jednak dopiero 27 maja, wraz z zarządzeniem zabezpieczenia blokującym jej rachunek w banku.
Firma odwołała się od decyzji naczelnika US, ale bezskutecznie. W postępowaniu odwoławczym dyrektor UKS dostarczył dowody, że niektórzy dostawcy lub poddostawcy spółki nie rozliczyli należnego VAT z tytułu dostaw na jej rzecz. Prawdopodobnie chodziło o to, że jeśli spółka mimo tego odliczyłaby podatek wynikający z wystawionych przez nich faktur, zaniżyłaby w ten sposób własny VAT należny. Stąd był wniosek o zabezpieczenie na jej majątku.
W skardze do sądu spółka zarzuciła organom naruszenie zasad postępowania podatkowego. Chodziło o to, że decyzja o zabezpieczeniu została wydana dokładnie w tym samym dniu, w którym została wszczęta kontrola UKS. Ponadto – wskazywała – postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone dopiero na etapie odwołania, co – jej zdaniem – naruszało zasadę dwuinstancyjności postępowania. Przywołała także wyrok NSA (sygn. akt I FSK 35/05), w którym sąd orzekł, że decyzję o zabezpieczeniu można wydać przed decyzją ustalającą lub określającą wysokość zobowiązania podatkowego tylko wtedy, gdy organ podatkowy ma dowody, że zobowiązanie może nie zostać wykonane.
Dyrektor izby skarbowej odpierał te zarzuty, twierdząc, że spółka świadomie uczestniczyła w transakcjach karuzelowych VAT. Zwrócił uwagę, że nie ma ona majątku, prowadzi wirtualne biuro i nie będzie w stanie zapłacić podatku. To pozwalało na zabezpieczenie. Przekonywał także, że ordynacja podatkowa pozwala na wydanie decyzji o zabezpieczeniu tego samego dnia, w którym wpłynął wniosek z UKS.
Sąd uchylił decyzje naczelnika US (o zabezpieczeniu) i dyrektora IS (oddalającą odwołanie). Wskazał, że naczelnik US nie przeprowadził postępowania, a jego decyzja o zabezpieczeniu była w zasadzie kopią wniosku UKS. Zwrócił też uwagę, że dyrektor UKS nie dołączył żadnych dowodów do wniosku o zabezpieczenie. Przekazał je dopiero na etapie odwołania. W praktyce więc dopiero dyrektor IS rozpatrzył sprawę merytorycznie i zgromadził dowody – zauważył sędzia Jarosław Trelka. Wyjaśnił, że jest to nie do zaakceptowania, bo decyzje o zabezpieczeniu są wykonalne natychmiast, z mocy prawa. Powinny być więc wydane w wyniku prawidłowo przeprowadzonego postępowania podatkowego, zgodnie z przepisami działu IV ordynacji.
Wyrok jest nieprawomocny.
Praktyka organów jest niebezpieczna dla przedsiębiorców
Wyrok WSA to sprzeciw wobec bardzo rozpowszechnionej praktyki dokonywania zabezpieczenia na samym początku kontroli – bez przeprowadzenia właściwego postępowania. Organy kontrolne i zabezpieczające nie są organami ścigania, a więc nie mają prawa gromadzić dowodów bez wszczęcia określonego postępowania lub kontroli. Takie działania są nielegalne i zasługują na potępienie.
Dodatkowym niebezpieczeństwem dla podatników jest korzystanie przez urzędy kontroli skarbowej z uprzejmości generalnego inspektora nadzoru finansowego, który może zablokować na 72 godziny każdy rachunek, bez podania przyczyn. Ze sprawy rozpatrywanej przez warszawski WSA wynika, że inspektor może to zrobić także w trakcie transakcji.
Dodatkowo niepokoi fakt, że minister finansów w projekcie nowelizacji ordynacji podatkowej proponuje przekazać takie uprawnienie bezpośrednio urzędom kontroli skarbowej i nie widzi w tym zagrożeń dla przedsiębiorców (co wynika z odpowiedzi z 7 listopada 2013 r. na interpelację nr 21701). Jakie mogą być konsekwencje i zagrożenia dla podatników, doskonale pokazuje opisana sprawa.
ORZECZNICTWO
Wyrok WSA w Warszawie z 8 października 2014 r., sygn. akt III SA/Wa 2886/13. www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
Co należy wiedzieć przed kontrolą fiskusa GazetaPrawna.pl