Dla krótkotrwałego wynajmu środków transportu miejscem świadczenia usług jest punkt, w którym pojazdy są faktycznie oddawane. Wyjątek stanowi użyczenie trwające dłużej niż 30 dni
Marcin Szymankiewicz doradca podatkowy / Dziennik Gazeta Prawna
TEMAT NA ZAMÓWIENIE
Prowadzę wraz z synem (w formie spółki cywilnej) wypożyczalnię rowerów w górach w pobliżu granicy ze Słowacją. Naszymi klientami są głównie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej z Polski, ze Słowacji i z innych państw. Okazyjnie rowery wynajmują od nas również firmy z Polski i ze Słowacji. Wypożyczonymi rowerami klienci jeżdżą zarówno w Polsce, jak i na Słowacji. Wypożyczenie trwa zazwyczaj od kilku godzin do 3–4 dni. Prowadzimy działalność i jesteśmy zarejestrowani dla celów VAT wyłącznie w Polsce. Gdzie powinniśmy opodatkować nasze usługi?
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że wynajem rowerów trwa krócej niż 30 dni, mamy zatem do czynienia z krótkoterminowym wynajmem środków transportu.
30 lub 90 dni
Przez krótkoterminowy wynajem środków transportu, zgodnie z art. 28j ust. 2 ustawy o VAT, rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres krótszy niż 90 dni.
Miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy (art. 28j ustawy o VAT).
Należy tutaj wskazać, że art. 28j ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT stanowią transpozycję art. 56 ust. 1 i ust. 3 dyrektywy 2006/112/WE. Miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są rzeczywiście oddawane do dyspozycji usługobiorcy (art. 56 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE).
Stosownie do art. 38 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011 „środek transportu”, o którym mowa m.in. w art. 56 dyrektywy 2006/112/WE, obejmuje pojazdy, mechaniczne lub inne, a także innego rodzaju wyposażenie i urządzenia służące do przewozu osób lub rzeczy z miejsca na miejsce, w tym przeznaczone do ciągnięcia, przesuwania lub pchania przez pojazdy, i zasadniczo zaprojektowane oraz faktycznie nadające się do wykorzystania w celu transportu; w szczególności: pojazdy lądowe, takie jak samochody, motocykle, rowery, trójkołowce oraz pojazdy turystyczne.
Oznacza to, że rower należy uznać za środek transportu w rozumieniu art. 56 dyrektywy 2006/112/WE i art. 28j ustawy o VAT.
Czas użytkowania
Rozporządzenie wykonawcze nr 282/2011 określa również, jak ustalać czas ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu, który jest przedmiotem wynajmu. Z art. 39 rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011 wynika, że:
1. Na użytek stosowania art. 56 dyrektywy 2006/112/WE czas ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu, który jest przedmiotem wynajmu, jest określany na podstawie umowy zawartej przez strony.
Umowa jest podstawą domniemania, które można obalić w razie jakichkolwiek przesłanek wynikających ze stanu faktycznego lub prawnego, pozwalających na ustalenie faktycznego czasu ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu. Spowodowane siłą wyższą przekroczenie przewidzianego w umowie czasu wynajmu krótkoterminowego w rozumieniu art. 56 dyrektywy 2006/112/WE nie ma wpływu na określenie czasu ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu.
2. W przypadku gdy wynajem tego samego środka transportu jest objęty następującymi po sobie umowami zawartymi między tymi samymi stronami, czas wynajmu odpowiada okresowi ciągłego posiadania lub użytkowania tego środka transportu na podstawie wszystkich umów.
Na użytek akapitu pierwszego umowa i jej przedłużenie stanowią następujące po sobie umowy. Okresy obowiązywania umowy lub umów krótkoterminowego wynajmu, które poprzedzają umowę uznaną za długoterminową, nie są jednak kwestionowane, o ile nie wystąpiły nadużycia.
3. O ile nie wystąpiły nadużycia, następujące po sobie umowy między tymi samymi stronami dotyczące różnych środków transportu nie są uważane za następujące po sobie umowy do celów określonych w art. 39 ust. 2 rozporządzenia wykonawczego 282/2011.
Z powyższych przepisów wynika, że w przypadku świadczenia usług krótkotrwałego wynajmu (maksymalnie do 30 dni) środków transportu, w tym rowerów, miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. Nie ma znaczenia status usługobiorcy.
Rozumiem, że wypożyczane rowery przedsiębiorcy oddają do użytku klientów w swojej siedzibie położonej w Polsce. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy rower wynajmuje osoba indywidualna (z Polski, ze Słowacji, z innego państwa), czy firma polska albo słowacka, to miejscem świadczenia tych usług będzie terytorium Polski.
Decyduje fizyczne posiadanie
Miejscem, w którym środek transportu jest faktycznie oddany do dyspozycji najemcy, o którym mowa w art. 56 ust. 1 dyrektywy 2006/112/WE, jest miejsce, w którym najemca lub osoba trzecia działająca w jego imieniu przejmuje nad nim fizyczne posiadanie (art. 40 rozporządzenia wykonawczego nr 282/2011). Oznacza to, że jeżeli część rowerów byłaby oddawana do dyspozycji klientów nie w wypożyczalni, ale w innym uzgodnionym miejscu, np. właściciele wypożyczalni dowoziliby rowery dla zorganizowanych grup w określone miejsce, w Polsce lub na Słowacji, to miejscem świadczenia tych usług byłoby miejsce, w którym klient (najemca) lub osoba trzecia działająca w jego imieniu przejęłaby nad nim fizyczne posiadanie. Gdyby miejsce to znajdowało się w Polsce, usługa będzie opodatkowana VAT w Polsce, gdyby na Słowacji – byłaby opodatkowana na Słowacji.
W przypadku gdy miejsce świadczenia tych usług znajdowałoby się na Słowacji, przedsiębiorcy powinni ustalić, czy słowackie przepisy zezwalają na przerzucenie ciężaru VAT na nabywcę (taka sytuacja powinna mieć miejsce w przypadku usług krótkotrwałego wynajmu rowerów słowackim firmom lub przynajmniej ich części), czy też nakazują zarejestrować się dla celów VAT na Słowacji (będzie miało to miejsce zwłaszcza w odniesieniu do tych usług świadczonych na rzecz klientów indywidualnych).
Podstawa prawna
Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.). Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (wersja przekształcona) (Dz.Urz. UE L. 2011.77.1 ze zm.). Dyrektywa 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L. 2006.347.1 ze zm.).