Certyfikat księgowy będzie jeszcze jakiś czas wydawany, ale nie będzie niezbędny do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Konieczne będzie jednak w takim przypadku wykupienie polisy OC. Łatwiej będzie zostać doradcą podatkowym i biegłym rewidentem.
10 sierpnia zaczną obowiązywać przepisy liberalizujące dostęp do zawodów finansowych, m.in. doradcy podatkowego i biegłego rewidenta, a także likwidujące wymóg posiadania certyfikatu księgowego. Od tej daty każda osoba, która spełnia podstawowe warunki (m.in. niekaralności), będzie mogła świadczyć usługi prowadzenia ksiąg rachunkowych czy księgi przychodów i rozchodów oraz innych ewidencji, a także sporządzania deklaracji podatkowych. Dziś mogą to robić osoby z uprawnieniami doradcy podatkowego, biegłego rewidenta oraz posiadacze certyfikatu księgowego wydawanego przez ministra finansów. Pewne uprawnienia w tym zakresie mają też adwokaci czy radcowie prawni.

Prowadzenie ksiąg

W ustawie o rachunkowości pozostanie pojęcie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Będzie to działalność gospodarcza (w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności) polegająca na świadczeniu usług w zakresie czynności określonych w art. 4 ust. 3 pkt 2–6 ustawy. Chodzi m.in. o dokonywanie zapisów w ewidencji czy sporządzanie sprawozdań finansowych.
Inaczej niż dziś czynności tego rodzaju będą mogły wykonywać nie tylko osoby z uprawnieniami, ale wszyscy zainteresowani. Wystarczy, że mają pełną zdolność do czynności prawnych i nie byli karani za przestępstwa m.in. przeciwko wiarygodności dokumentów czy obrotowi gospodarczemu. W przypadku usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych trzeba wykupić OC. Minimalna suma gwarancyjna ma wynosić równowartość co najmniej 10 tys. euro. Obecnie zależy ona od przedmiotu działalności biura. Ten, kto równolegle wykonuje czynności z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych i doradztwa podatkowego, musi mieć polisę opiewającą na co najmniej 15 tys. euro. Jeżeli biuro zajmuje się tylko prowadzeniem pełnych ksiąg, to minimalna suma wynosi 10 tys. euro, a jeżeli wyłącznie doradztwem – 5 tys. euro.

Ubezpieczenie OC

Przy prowadzeniu innych ksiąg podatkowych czy przy wypełnianiu deklaracji – chodzi o usługi wymienione w art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o doradztwie podatkowym – obowiązek posiadania polisy nie będzie występował.
Od obowiązku ubezpieczenia nie zostaną zwolnieni doradcy podatkowi – obojętnie w jakim zakresie prowadzą lub będą prowadzić działalność. Będą musieli wykupić polisę OC obejmującą wszystkie czynności wymienione w art. 2 ust. 1 ustawy. Wykonywanie pewnych usług będzie nadal zastrzeżone wyłącznie dla nich oraz przedstawicieli innych zawodów, którzy mają prawo świadczenia usług w zakresie doradztwa podatkowego (adwokatów, radców prawnych i biegłych rewidentów). Tylko oni będą mogli udzielać porad, opinii i wyjaśnień na temat obowiązków podatkowych i celnych oraz egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami. Tylko oni też (z wyłączeniem biegłych rewidentów) będą mogli reprezentować podatników czy płatników w postępowaniach przed organami administracji i przed sądami administracyjnymi.

Certyfikat księgowy

W związku z tym, że od 10 sierpnia każdy zainteresowany będzie mógł prowadzić księgi podatkowe, w tym rachunkowe innego podatnika minister przestanie niedługo wydawać certyfikaty księgowe. Czy warto jeszcze zabiegać o taki dokument? Wprawdzie nie będzie niezbędny, ale nadal będzie stanowił poświadczenie kwalifikacji. Na stronie internetowej ministerstwa (www.mf.gov.pl) będzie publikowany wykaz osób mających certyfikat. Ci, którzy chcą go uzyskać, mają czas do 9 sierpnia na złożenie dokumentów. Wynika to z tego, że do postępowań rozpoczętych przed wejściem w życie deregulacji resort będzie stosował dotychczasowe zasady. Dotyczy to zarówno osób, które chcą uzyskać certyfikat, wykazując, że mają co najmniej trzyletnie doświadczenie w księgowości i odpowiednie wykształcenie z rachunkowości, np. magisterskie, jak i tych, którzy mają minimum dwa lata doświadczenia i zdadzą egzamin (przykład 1).

Doradcy podatkowi

Zainteresowani statusem doradcy podatkowego po deregulacji łatwiej otrzymają uprawnienia. Dziś, aby je zdobyć, trzeba zdać egzamin i odbyć praktykę. Warunkiem jest też posiadanie wyższego wykształcenia (musi być on spełniony przed przystąpieniem do egzaminu). Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej, przy czym warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie pisemnej. Praktyka trwa 2 lata: pół roku w organach podatkowych (po dwa miesiące kolejno w urzędzie skarbowym, izbie skarbowej i urzędzie kontroli skarbowej) i 18 miesięcy u doradcy podatkowego albo w spółce doradztwa.
Od 10 sierpnia nie trzeba będzie już zdobywać doświadczenia w organach podatkowych. Wystarczy tylko pół roku praktyki u doradcy lub w spółce doradztwa podatkowego. Minister finansów planuje jednak zwiększenie tygodniowej liczby godzin z 8 do 16 (wynika to z opublikowanego projektu przepisów wykonawczych).
Warto tu zwrócić uwagę na przepisy przejściowe. Kandydaci na doradców, którzy przed 10 sierpnia nie rozpoczęli jeszcze praktyki w organach podatkowych, nie będą już do tego zmuszeni. Doświadczenie będą zdobywać na nowych zasadach. Z kolei ci, którzy już ją zaczęli, nie będą musieli jej kontynuować. Jeżeli kandydaci zaczęli praktykę u doradcy podatkowego lub w spółce doradztwa podatkowego, odbędą ją tylko w wymiarze 6 miesięcy. Jeżeli 10 sierpnia półroczny czas zostanie przekroczony, to nie trzeba będzie jej kontynuować. Praktyka zostanie zaliczona. Nadal na poczet praktyki będzie zaliczane zatrudnienie w określonych podmiotach i na stanowiskach (np. w izbie skarbowej, w spółce doradztwa podatkowego, w samorządowych służbach finansowych). W większości przypadków skróci się jednak czas, po którym praktyka zostanie zaliczona.
Zmiany będą dotyczyć też samego egzaminu. Od 10 sierpnia do ustawy zostanie wprowadzona możliwość zwolnienia niektórych kandydatów z części pisemnej. Będzie to dotyczyło osób, które ukończą uczelnie posiadające uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego nauk ekonomicznych lub nauk prawnych. Oczywiście szkoły te będą musiały zawrzeć wcześniej umowę z komisją egzaminacyjną, w której określony zostanie program kształcenia, obejmujący wiedzę i umiejętności wymagane w części pisemnej egzaminu na doradcę podatkowego.

Biegli rewidenci

Na skutek deregulacji ubiegający się o wpis na listę biegłych rewidentów łatwiej zaliczą niektóre egzaminy. Przykładowo z testu z prawa podatkowego będzie mógł być zwolniony nie tylko, jak obecnie, inspektor kontroli skarbowej, ale również osoba z tytułem doradcy podatkowego. Dziś przepisy wymają, aby kandydat odbył roczną praktykę w zakresie rachunkowości i co najmniej dwuletnią aplikację pod kierunkiem biegłego rewidenta.
Od przyszłego roku tę część postępowania kwalifikacyjnego będzie można zaliczyć poprzez:
● roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie UE oraz co najmniej dwuletnią aplikację w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań lub pod kierunkiem biegłego rewidenta lub
● trzyletnią aplikację lub
● wykazanie się 15-letnim doświadczeniem zawodowym w zakresie rachunkowości, prawa i finansów.
Praktyka w zakresie rachunkowości będzie też zaliczona, jeśli kandydat na biegłego rewidenta wykaże że:
● był zatrudniony w podmiocie uprawnionym do badania sprawozdań finansowych lub pozostawał w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych przez co najmniej 3 lata lub
● posiada uprawnienia inspektora kontroli skarbowej lub
●posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wydane przez ministra finansów.
Przepisy w zakresie deregulacji biegłych rewidentów wejdą w życie 1 stycznia 2015 r.

Ważne

Aby uzyskać certyfikat księgowy, wniosek o wydanie dokumentu lub zakwalifikowanie do egzaminu należy złożyć do 9 sierpnia

PRZYKŁADY

1. Czy można jeszcze otrzymać certyfikat

Czytelnik pracuje w dziale księgowości już dwa i pół roku. Chce uzyskać potwierdzenie kwalifikacji. Jest gotów zdać egzamin. Czy jeszcze przed deregulacją może uzyskać certyfikat księgowy?

Tak, ale ma czas do 9 sierpnia włącznie na wysłanie wniosku o zakwalifikowanie do egzaminu na adres departamentu rachunkowości Ministerstwa Finansów (ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa).

Do wniosku musi dołączyć:

● oświadczenie o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych oraz korzystaniu z pełni praw publicznych,

● oświadczenie o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości.

Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest też wniesienie opłaty. W tym roku wynosi ona 672 zł.

Gdy kandydat zda egzamin, będzie mógł wystąpić z wnioskiem o wydanie certyfikatu. Również czas na przesłanie tego dokumentu jest ograniczony – trzeba to zrobić w ciągu trzech miesięcy od dnia otrzymania zaświadczenia potwierdzającego zdanie egzaminu. Osoby, które przystąpią do egzaminu i zaliczą go przed 10 sierpnia, będą mogły wystąpić z wnioskiem o wydanie certyfikatu w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy deregulacyjnej, tj. do 10 listopada włącznie. Wniosek składa się na formularzu, którego wzór zawiera załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg (formularz dostępny jest na stronie internetowej www.mf.gov.pl).

Ponadto przekazuje się:

● informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, za przestępstwo skarbowe oraz za czyn określony w rozdziale 9 ustawy o rachunkowości; musi to być informacja opatrzona datą nie wcześniejszą niż 30 dni przed złożeniem wniosku,

● dokumenty potwierdzające posiadanie praktyki w księgowości (chodzi o pracę dotyczącą ksiąg rachunkowych),

● dyplom lub świadectwo potwierdzające wykształcenie,

● zaświadczenie potwierdzające zdanie egzaminu (w przypadku gdy osoba ubiegająca się o certyfikat musiała do niego przystąpić).

Również ci kandydaci, którzy chcą uzyskać certyfikat, bo posiadają co najmniej trzyletnie doświadczenie i właściwe wykształcenie (a więc nie muszą zdawać egzaminu), muszą przed 10 sierpnia wysłać powyższe dokumenty, pomijając oczywiście ostatni.

Gdy certyfikat jest wydawany osobie, która zdała egzamin, wystarczy, jeśli legitymuje się ona dwuletnią praktyką w pracy odnoszącej się do ksiąg rachunkowych.

2. Czy deregulacja ułatwi wykonywanie zawodu rewidenta

Osoba z tytułem biegłego rewidenta na co dzień pracuje jako księgowa na etacie. Czy po deregulacji będzie mogła badać sprawozdania finansowe na zlecenie?

Tak. Dziś jest to niemożliwe. Jeżeli biegły rewident jest zatrudniony w jakiejkolwiek firmie, nie może badać sprawozdań finansowych na podstawie umów cywilnoprawnych. Od 1 stycznia 2015 r. to się zmieni.

Od przyszłego roku nie będzie też ograniczeń w wykonywaniu zawodu przez osoby zatrudnione w samorządzie biegłych rewidentów bądź na uczelniach. Będą one mogły wykonywać czynności rewizji finansowej (badania, przeglądy) nie tylko po zawarciu umowy cywilnoprawnej z podmiotem audytorskim, lecz także w ramach np. własnej działalności gospodarczej.

Podstawa prawna
Art. 2, art. 3, art. 18, art. 23, art. 24, art. 28 ustawy z 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych (Dz.U. poz. 768).
Art. 4 ust. 3 pkt 2–6, art. 76a, art. 76h ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.).
Art. 2, art. 3, art. 6, art. 22 ust 13a ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 41, poz. 213).
Rozporządzenie ministra finansów z 8 kwietnia 2009 r. w sprawie uprawnień do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych (Dz.U. nr 62, poz. 508).