Czy zawieszenie działalności gospodarczej ma wpływ na możliwość uzyskania ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych przez przedsiębiorcę?

PIOTR PACEWICZ
doradca podatkowy, firma KPMG
W polskim prawie zawieszanie działalności gospodarczej nie funkcjonuje jako odrębna instytucja. Spośród przepisów podatkowych jedynie regulacje dotyczące opodatkowania w formie karty podatkowej bezpośrednio odnoszą się do skutków przerwy w prowadzeniu działalności. Zezwalają one na niepobieranie podatku za okres przerwy trwającej nieprzerwanie co najmniej dziesięć dni.
Przyczyny zawieszenia działalności mogą mieć znaczenie z perspektywy podstawowych przesłanek do umorzenia zaległości, odroczenia terminu płatności podatku czy rozłożenia na raty zapłaty podatku lub zaległości podatkowej i/lub odsetek za zwłokę, jakimi są ważny interes podatnika oraz interes publiczny. Powód zawieszenia działalności w konkretnym przypadku może zostać uznany za taki ważny interes podatnika czy być pochodną interesu publicznego. Kategorie te jednak są na tyle nieostre, że w każdym przypadku wynik postępowania podatkowego uzależniony jest w dużej mierze od uznania organu podatkowego.
Zaprzestanie faktycznego wykonywania działalności na pewien okres bez formalnego jej wyrejestrowania (i zgłoszenia tego faktu właściwym organom podatkowym) nie powoduje jednak utraty przez podatnika statusu przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą. Potwierdzają to organy podatkowe w wydawanych interpretacjach (zob. pismo naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego w Łodzi z 17 marca 2004 r., nr I/415/11/AK/04). W konsekwencji, przy udzielaniu tzw. uznaniowych ulg i zwolnień podatkowych na podstawie art. 67a-67e Ordynacji podatkowej dla przedsiębiorcy, który zawiesił działalność, stosowane powinny być ograniczenia dotyczące udzielania pomocy publicznej. W czasie zawieszenia przedsiębiorca co prawda nie wykonuje działalności, ale uzyskanie przez niego pomocy państwa w postaci ulgi podatkowej może go uprzywilejować w stosunku do konkurentów. Co więcej, przyjęcie innego podejścia mogłoby prowadzić do obchodzenia przepisów dotyczących pomocy publicznej. Przedsiębiorcy mogliby zawieszać okresowo działalność tylko po to, by ułatwić sobie dostęp do ulg podatkowych. Należy jednak pamiętać, że ograniczenia dotyczące pomocy publicznej odnoszą się tylko do tych działań, które mogą zakłócać konkurencję w handlu pomiędzy państwami Unii Europejskiej. Nie stosuje się ich do przedsiębiorców działających wyłącznie na rynku polskim.
Zawieszenie działalności, a nie jej zakończenie, zakłada ponowne jej podjęcie w przyszłości. Może to być przesłanką do zaklasyfikowania przyznanego podatnikowi odroczenia terminu płatności lub rozłożenia na raty za tzw. optymalizację ściągania podatków. Nie stanowi ona - zgodnie z Obwieszczeniem Komisji Europejskiej nr 98/C 384/03 - pomocy publicznej. W efekcie takiej optymalizacji państwo nie rezygnuje z należności podatkowych. Ma ona, poprzez dostosowanie warunków zapłaty do możliwości podatnika, umożliwić ściągnięcie podatków w późniejszym terminie, gdy nie jest to możliwe na bieżąco. Przedsiębiorca nie uzyskuje korzyści finansowej, która mogłaby być uznana za pomoc, gdyż uiszcza dodatkowo opłatę prolongacyjną.
Niemniej ocena spełnienia warunków uzyskania ulgi i jej kwalifikacja w świetle przepisów o pomocy publicznej wymaga dokładnej analizy każdego przypadku i w znacznej mierze zależy od uznania organów podatkowych.
(MGM)
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.).
■ Art. art. 67a-67e ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).