Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjne przepisy ustawy o PIT uniemożliwiające odliczenie składek na ubezpieczenie społeczne i składek na ubezpieczenie zdrowotne odprowadzonych do innych niż polski systemów ubezpieczeniowych, jeżeli nie zostały odliczone w innym niż Polska państwie UE (sygn. akt K 18/06). Jakie znaczenie ma ten wyrok?

Po pierwsze wyrok dotyczy wyłącznie osób rozliczających się w Polsce z całości uzyskanych przez siebie dochodów, zarówno pochodzących ze źródeł polskich, jak i zagranicznych. Pomija natomiast problem nierezydentów podatkowych, rozliczających w Polsce dochody uzyskane wyłącznie ze źródeł polskich, którzy mimo to odprowadzają składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne w innym kraju.
Po drugie, wyrok odnosi się do podatników, którzy osiągnęli dochody ze źródeł położonych w kraju UE, z którym umowa w sprawie unikania podwójnego opodatkowania przewiduje zastosowanie w Polsce metodę tzw. kredytu podatkowego. W uzasadnieniu TK nie odniósł się do sytuacji podatników, którzy w rozliczeniach rocznych są zobligowani postanowieniami odpowiedniej umowy do zastosowania metody tzw. wyłączenia z progresją. W konsekwencji wyrok dotyczy składek odprowadzonych przez polskich rezydentów świadczących pracę w pięciu spośród 26 krajów członkowskich UE (tj. Austrii, Belgii, Danii, Finlandii i Holandii). Przy czym, jak słusznie zauważył Trybunał, art. 25 ust. 2 Konwencji z 13 lutego 2002 r. między Polską a Holandią w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawiera klauzulę, zgodnie z którą po spełnieniu pewnych warunków składki płacone przez osobę mającą miejsce zamieszkania w jednym państwie do systemu emerytalnego w drugim państwie - będą traktowane w taki sam sposób dla potrzeb podatkowych w pierwszym wymienionym państwie jak składki płacone do systemu emerytalnego uznawanego dla potrzeb podatkowych w tym pierwszym - wymienionym państwie.
Z analizy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę z krajami UE wynika, że w większości przypadków (poza umową z Holandią) państwa nie uzgodniły kwestii odliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Po trzecie Trybunał Konstytucyjny odroczył termin utraty mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów ustawy o PIT do 30 listopada 2008 r. Zatem najwcześniej nowe regulacje zaczną obowiązywać dopiero w rozliczeniu za 2008 rok. Jak wskazał TK, możliwa jest również w tym czasie zmiana zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub wprowadzenie w nich postanowień dotyczących odliczania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
dr Janusz Marciniuk
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy
Not. KT
dr Janusz Marciniuk, doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy / DGP