Coraz częściej w sporach z organami podatkowymi podatnicy powołują się na przepisy prawne obowiązujące w Unii Europejskiej. Organy podatkowe w większości sytuacji konsekwentnie odmawiają stosowania tych przepisów, argumentując, że są zobowiązane do przestrzegania jedynie prawa krajowego. Czy mają rację?

Andrzej Dębiec
partner Kancelaria Lovells
Moim zdaniem zupełnie nie. Artykuł 120 Ordynacji podatkowej stanowi, że organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Przepis ten jest powtórzeniem art. 7 konstytucji, stosownie do którego organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Nie ulega wątpliwości, że wskazane przepisy odnoszą się do prawa obowiązującego. Nie oznacza to jednak, że należy uwzględniać jedynie te normy, które wynikają z prawa wewnętrznego. Od dnia przystąpienia Polski do Unii Europejskiej obowiązującym prawem jest również prawo wspólnotowe. Prawo wspólnotowe stanowi część porządku prawnego Polski. Zasada ta wywodzi się z obowiązującej w Polsce konstytucji, która zawiera przepisy odnoszące się wprost do zakresu obowiązywania prawa międzynarodowego. Artykuł 9 konstytucji stanowi, że RP przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego, zaś z art. 87 konstytucji wynika, że obowiązującym w Polsce źródłem prawa są też umowy międzynarodowe. W konsekwencji pomijanie przez organy podatkowe przepisów prawa wspólnotowego przy rozstrzyganiu spraw podatkowych stanowi naruszenie normy art. 120 Ordynacji podatkowej oraz normy konstytucyjnej. Przepis ten wyraża jedną z nadrzędnych zasad postępowania, zwaną zasadą legalizmu.
Warto również zwrócić uwagę na zasadę prymatu prawa wspólnotowego nad prawem wewnętrznym poszczególnych państw. Zasada prymatu porządku wspólnotowego nad wewnętrznymi porządkami prawnymi państw członkowskich potwierdzana była wielokrotnie w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. W jednym z orzeczeń dotyczących tej kwestii (orzeczenie 6/64 Flaminio Costa v. Enel) ETS uznał m.in., że żadne przepisy prawa krajowego nie mogą przeważać nad prawem wywodzącym się z Traktatu, będącym niezależnym źródłem prawa. Z orzecznictwa ETS wynika, że zasada pierwszeństwa ma charakter bezwarunkowy i nieograniczony, zaś na każdym organie państwa członkowskiego spoczywa obowiązek zastosowania przepisu wspólnotowego z pominięciem sprzecznego z nim przepisu krajowego, w przypadku gdy na taki przepis powołał się podatnik. Obowiązek ten dotyczy również organów podatkowych. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w sytuacji sprzeczności normy podatkowej wynikającej z prawa krajowego z normą prawa wspólnotowego, wszystkie organy, których zadaniem jest stosowanie prawa, mają obowiązek pominięcia krajowej normy sprzecznej z prawem wspólnotowym.
Wydawane przez organy podatkowe decyzje, w których pominięte zostały podnoszone przez podatnika przepisy prawa wspólnotowego, należy uznać za wadliwe. Decyzja oparta na przepisie, którego wykładania stosowana przez organ podatkowy prowadzi do sprzeczności z obowiązującym w Polsce prawem wspólnotowym, narusza przepis art. 120 Ordynacji podatkowej. Uchybienia tego rodzaju są coraz częściej przedmiotem orzeczeń sądów administracyjnych. W tym kontekście warto przytoczyć orzeczenie WSA (z 7 lutego 2007 r., I SA/Bk 411/06), którym sąd uznał, że organy podatkowe zobowiązane do działania na podstawie art. 7 konstytucji i art. 120 Ordynacji podatkowej mają obowiązek stosować nie tylko prawo krajowe, ale i wspólnotowe. W przypadku kolizji przepisów powinny odmówić zastosowania regulacji krajowych na rzecz wspólnotowych.
Tocząc spór z fiskusem warto, dokonując wykładni przepisów mających zastosowanie w konkretnej sprawie, uwzględniać uregulowania zawarte w aktach prawa wspólnotowego i pamiętać o prawotwórczej roli orzecznictwa ETS. W niektórych sytuacjach element ten może okazać się na tyle istotny, że przesądzi o sukcesie podatnika w toczącym się postępowaniu.
Not. KT
Andrzej Dębiec, partner Kancelaria Lovells / DGP